GİRİŞ
Uçuşların tehiri ya da uçak rötarı bir uçuşun planlanan kalkış zamanının olumsuz hava koşulları, teknik arızalar ve operasyonel aksaklıklar gibi çeşitli nedenler sebebiyle ileri bir tarihe ve/veya saate ertelenmesidir. Tehir durumunda, havayolu şirketleri yolculara belirli hizmetler ve haklar sunmaktadır.
Rötarlı uçuş durumunda yolcuların haklarına ilişkin ülkemizdeki düzenlemeler, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenmiş olan ‘Havayolu ile Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik (SHY-Yolcu)’ (“Yönetmelik”), 2015 Tarihli Yolcu Hakları Uygulama Esasları Genelgesi ve 2023 Tarihli Yolcu Hakları Değerlendirme ve Uygulama Esasları Genelgesi’dir (“Genelgeler”).
İlgili mevzuat kapsamında uçuşların ertelendiği durumlardaki asgari haklar belirlenmiştir. 10.12.2024 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 32748 sayılı Havayolu ile Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik (SHY-Yolcu)’te Değişiklik Yapılmasına İlişkin (“Yönetmelik”) ile ise uçuş tehiri durumunda talep edilebilecek tazminatlara ilişkin yeni düzenlemeler gündeme gelmiştir.
A. Havayolu ile Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik (SHY-Yolcu)’te Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmeliğin İncelenmesi
a) Yönetmeliğin Kapsamı
‘Havayolu ile Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik (SHY-Yolcu)’ kapsamında uçuş tehiri durumu incelendiğinde düzenlemeye göre, direkt uçuşlarda yönetmelikte tespit edilen süreler dâhilinde uçağın rötar yapması sebebiyle yolcunun varma zamanı gecikmişse ya da bağlantılı uçuşlardan birinin rötar yapması sonucu devam seferi kaçırılmışsa, yolcunun mağduriyeti havayolu şirketi tarafından giderilmek zorundadır. Türk menşeli havayolu şirketlerinin, Türkiye’deki hem iç hat hem de dış hat uçuşları Yönetmelik kapsamına girmektedir.
Yönetmelikte belirtilmiş sürelerin altında kalan rötar, Yönetmelik anlamında bir gecikme sayılmaz ve yolcular bu nedenle, havayolu şirketinden hak iddia edemez. Bu doğrultuda rötar süresinin hesaplanması Yönetmelik madde 7 kapsamında düzenlenen “Uçuşların Tehiri” hükmü uyarınca değerlendirilmelidir. Uçuşu icra eden hava taşıma işletmesi bir uçuşun planlanan hareket saatinden itibaren,
- 1500 kilometreden (1500 km dâhil) daha kısa ve iç hatlardaki uçuşlar için iki saat veya daha fazla,
- 1500 ile 3500 (3500 km dâhil) kilometre arası uçuşlar için üç saat veya daha fazla,
- 3500 kilometreden daha uzun uçuşlar için dört saat veya daha fazla,
rötar yapması halinde hava taşıma şirketi yolcularına yaşanan her somut olaya göre farklı belirlenecek olan hizmet hakkı (ikram, haberleşme, konaklama ve ulaşım) ve geri ödeme (bilet ücret iadesi) veya güzergah değişikliği hakkını yolcularına sunmak zorundadır.
10.12.2024 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 32748 sayılı Havayolu ile Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik (SHY-Yolcu)’te Değişiklik Yapılmasına İlişkin (“Yönetmelik”) ile ise uçuş tehiri durumunda talep edilebilecek tazminatlara ilişkin yeni düzenlemeler gündeme gelmiştir. İlgili Yönetmelik incelendiğinde 7. ve 8. Maddelerde değişiklik yapıldığı görülmektedir. Belirtilen maddelerde yapılan değişikliklerle birlikte uçuşların teknik ve operasyonel nedenlerle tehir edilmesi ve yolcunun planlanan son varış yerine 3 saat ve daha fazla sürede ulaştırılması halinde uçuşu icra eden hava taşıma işletmesi yolculara tazminat ödeme yükümlülüğünü yerine getirecektir. Tazminata ilişkin düzenleme Yönetmelikte yer almakta olup aşağıdaki şekilde belirlenmektedir;
Yolculara iç hat uçuşlar için 100 Avro tazminat verilir. Dış hat uçuşlarında ise yolculara;
- a) 1500 kilometre veya daha kısa tüm uçuşlar için 250 Avro,
- b) 1500 ile 3500 kilometre arası uçuşlar için 400 Avro,
- c) 3500 kilometreden daha uzun uçuşlar için 600 Avro,
tutarında tazminat verilir. Tazminat alacaklarının Türk Lirası cinsinden karşılığı hesaplanırken tazminatın ödendiği güne ait Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz satış kuru esas alınmaktadır.
b) Başvuru Usul ve Esasları
Havayolu ile Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik (SHY-YOLCU) kapsamında yapılacak başvuruların öncelikle şikâyete muhatap hava taşıma işletmesine yapılması gerekmektedir. Hava taşıma işletmesinin başvuruya 10 gün içerisinde cevap vermemesi ya da cevabın yeterli olmaması durumunda başvurunun Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüne gönderilmesi gerekmektedir.
Başvuru yolcu tarafından yapılabileceği gibi başvuru süreci yolcunun geçerli vekaleti olan vekili tarafından da yürütülebilecektir. Başvuru usulüne uygun olmayan başvurular değerlendirilmemektedir.
SONUÇ
10.12.2024 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 32748 sayılı Havayolu ile Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik (SHY-Yolcu)’te Değişiklik Yapılmasına İlişkin ile uçuş tehiri durumunda talep edilebilecek tazminatlara ilişkin önemli düzenlemeler gündeme gelmiştir. Yeni düzenleme ile birlikte artık yolcuların yalnızca uçuş iptalinde değil uçuş tehiri durumlarında da tazminat talep etme hakkı doğmuştur. Buna göre uçuşların teknik ve operasyonel nedenlerle tehir edilmesi ve yolcunun planlanan son varış yerine 3 saat ve daha fazla sürede ulaştırılması halinde uçuşu icra eden hava taşıma işletmesi yolculara somut olayın şartlarına göre tazminat ödeme yükümlülüğünü yerine getirecek olup yolcular geri ödeme veya güzergah değişikliği hakkından da yararlanabilecektir.
Yönetmelik kapsamında yapılacak olan başvuruların öncelikle şikâyete muhatap hava taşıma işletmesine yapılması hava taşıma işletmesinin başvuruya 10 gün içerisinde cevap vermemesi ya da cevabın yeterli olmaması durumunda başvurunun Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüne yapılması gerekmekte olup başvuru yolcu tarafından yapılabileceği gibi başvuru süreci yolcunun vekili tarafından da yürütülebilir. Başvuru usulüne uygun olmayan başvuruların değerlendirilmeyeceğini önemle hatırlatmak isteriz.
