31 Aralık 2020 tarihli ve 31351 sayılı (5. Mükerrer) Resmi Gazete’de 7262 Sayılı Kanun yayımlandı. 7262 Sayılı Kanun ile, TTK’nun defter tutma yükümlülüğü, pay senedi bastırılması, hamiline yazılı pay senetlerinin devri hükümlerinde değişiklikler yapıldı.
Yapılan değişikliklere göre;
1. Pay Defterinin, Yönetim Kurulu Karar Defterinin ve Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defterinin Elektronik Ortamda Tutulması
Bilindiği üzere, şirketler ihtiyari olarak pay defterini, şirketin muhasebesi ile ilgili olan defterler gibi istedikleri takdirde elektronik ortamda tutabilmektedir. Yapılan düzenlemede pay defterinin kaybolması, mükerrer pay defteri tutulması gibi uygulamada karşılaşılan sorunların önüne geçilmesi, hisse devirleri kayıt altına alınarak ortaklık ve buna bağlı hakların korunması, şirketler topluluğunda hakim ve bağlı ortakların kolay tespitine imkan tanınması, gerçek ortaklık yapısının sağlıklı bir şekilde ortaya konulması amaçlanarak Ticaret Bakanlığına pay defterinin elektronik ortamda tutulmasını zorunlu kılma yetkisi verilmektedir.
Diğer taraftan, yönetim kurulu karar defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere defterinin kaybolması durumunda şirketler tarafından yaşanan mağduriyetlerin önüne geçilmesi ve çift defter tutulmasının önlenmesi amacıyla Ticaret Bakanlığına bu defterlerin de elektronik ortamda tutulmasını zorunlu kılma yetkisi verilmektedir. Bakanlık bu yetkisini şirketlerin türü ve faaliyet alanları gibi belirleyeceği esaslara göre kullanabilecektir.
2. Hamiline Yazılı Pay Senetlerinin Bastırılmasında ve Devrinde Merkezi Kayıt Kuruluşuna Bildirim Yükümlülüğü
Kural olarak hamiline yazılı pay senetlerinin çıkartılabilmesi için öncelikle taahhüt edilmiş olan sermayenin tamamının ödenmesi ve işbu ödemelerin tamamlanmasını takiben 3 (üç) ay içerisinde şirket yönetim kurulu tarafından pay senedi basılmasına ilişkin karar alınması gerekmektedir. Alınan bu karar ilgili Ticaret Sicil Müdürlüğü’nde tescil ve Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nde ilan edilmektedir. Hamiline yazılı pay senetlerinde pay devri, senedin zilyetliğinin devralana geçirilmesi ile yani senedin devralana teslimi ile gerçekleşmektedir.
Ancak önemle belirtmek gerekir ki, 7262 sayılı Kanun çerçevesinde yapılan bu değişiklikle;
- Kayden izlenmeyen hamiline yazılı pay senetlerinin devrinde, devrin şirket ve üçüncü kişiler nezdinde hüküm ifade etmesi için pay senedini devralan tarafından Merkezi Kayıt Kuruluşu (“MKK”)’na bildirimde bulunulması zorunluluğu getirildi.
Hamiline yazılı pay senedini devralan tarafından gerekli bildirimde bulunulmazsa, devralan TTK’dan doğan paya bağlı haklarını gerekli bildirim yapılıncaya kadar kullanamayacaktır.
İşbu bildirimin hamiline yazılı olarak çıkartılan senetler pay sahiplerine dağıtılmadan önce yapılması gerekmektedir. Ancak madde metninden söz konusu bildirim yükümlülüğünün kime ait olduğu açıkça belirtilmemiş olmakla bu yükümlülüğün ilgili şirket tarafından yerine getirilmesi gerekecektir.
- Hamiline yazılı pay senedine bağlı hakların şirkete ve üçüncü kişilere karşı ileri sürülmesiyle ilgili tereddütleri gidermek amacıyla bildirim tarihi belirlenmektedir. Böylelikle pay senedine bağlı hakların ileri sürülmesinde MKK’ya yapılan bildirim tarihi esas alınacaktır.
- MKK tarafından hamiline yazılı pay senetleriyle ilgili tutulan kayıtların yetkili kılınmış mercilerle paylaşılacağı düzenlenmektedir.
- Hamiline yazılı pay senetleriyle ilgili kayıtların tutulmasına ilişkin usul ve esasların ve bu kayıtlarla ilgili verilecek hizmet kapsamında alınacak ücretin Ticaret Bakanlığınca bir tebliğ ile belirleneceği düzenlenmektedir.
- Öte yandan; 7262 sayılı Kanun’un 28. maddesi ile “Hamiline yazılı pay senedi sahipleri, genel kurulun toplantı gününden en geç bir gün önce bu senetlere zilyet olduklarını ispatlayarak giriş kartı alırlar ve bu kartları ibraz ederek genel kurul toplantısına katılabilirler. Ancak, giriş kartının verilmesinden sonraki bir tarihte hamiline yazılı pay senedini devraldığını ispatlayan pay sahipleri de genel kurula katılabilirler” hükmünü ihtiva eden TTK’nın 415. maddesinin 3. fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır. Dolayısıyla şirket genel kurullarında hamiline yazılı pay senedi sahipleri için bu ispat yükümlülüğü ortadan kaldırılmıştır.
Bunun yanında 7262 sayılı Kanun’un 29. maddesi uyarınca yönetim kurulunun, genel kurula katılabilecek hamiline yazılı pay sahiplerine ilişkin listeyi MKK’dan sağlayacağı “pay sahipleri çizelgesi” ne göre düzenlemesi gerekmektedir. Dolayısıyla MKK’ya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi durumunda hamiline yazılı pay senedi sahiplerinin şirket genel kuruluna katılmaları mümkün olmayacaktır.
3. Hamiline Yazılı Pay Senetlerinin Devrinde Yeni Uygulama
7262 sayılı Kanun ile hamiline yazılı hisse senetlerinin basılmasının ardından ilk pay sahiplerine dağıtılmasının yanı sıra işbu senetlere bağlanmış payların devri için de düzenleme getirilmiştir. Şöyle ki, TTK’nın 489. maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE 489 – (1) Hamiline yazılı pay senetlerinin devri, şirket ve üçüncü kişiler hakkında, ancak zilyetliğin geçirilmesi suretiyle payı devralan tarafından Merkezi Kayıt Kuruluşuna yapılacak bildirimle hüküm ifade eder. Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirimde bulunulmaması hâlinde, hamiline yazılı pay senedine sahip olanlar, bu Kanundan doğan paya bağlı haklarını gerekli bildirim yapılıncaya kadar kullanamaz.
(2) Hamiline yazılı pay senedine bağlı hakların şirkete ve üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilmesinde Merkezi Kayıt Kuruluşuna yapılan bildirim tarihi esas alınır.
(3) Merkezi Kayıt Kuruluşu tarafından hamiline yazılı pay senetleriyle ilgili tutulan kayıtlar, ilgili kanunlar uyarınca yetkili kılınmış mercilerle paylaşılır.
(4) Hamiline yazılı pay senetlerinin Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirilmesi ve kaydedilmesine ilişkin usul ve esaslar ile bu kapsamda alınacak ücretler Ticaret Bakanlığınca çıkarılan tebliğle belirlenir.”
Madde lafzından da anlaşılabileceği üzere, hamiline yazılı hisse senetlerinin devrinin hüküm ifade edebilmesi için hisse senedini teslim almak suretiyle zilyetliği kazanan devralan tarafından MKK’ye bildirimde bulunulması gerekmektedir. İşbu bildirimin yapılmaması durumunda hisse senedi malikleri, bildirim yapılıncaya kadar pay senedine bağlı haklarını kullanamamaktadır.
Bildirimin yapılması durumunda ise pay senedine bağlı hakların üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilmesinde işbu bildirim tarihi esas alınmaktadır. Nitekim 7262 sayılı Kanun’un 30. maddesi ile TTK’nın 426. maddesi değiştirilmiş ve “hamiline yazılı pay senedinin zilyedi bulunduğunu ispat eden ve Merkezi Kayıt Kuruluşu’na bildirilen kimse, şirkete karşı pay sahipliğinden doğan hakları kullanmaya yetkilidir” hükmü getirilmiştir.
Halihazırda hamiline yazılı hisse senedi sahibi konumunda bulunan hissedarlar için 7262 sayılı Kanun ile bir geçici madde getirilmiştir. Bu kapsamda hamiline yazılı pay sahibi olanlar, 31.12.2021 tarihinde kadar MKK’ye bildirimde bulunulması maksadıyla pay senetleri ile birlikte anonim şirkete başvurmak durumundadır. İşbu başvuru üzerine anonim şirket yönetim kurulu 5 (beş) iş günü içinde hamiline yazılı hisse sahipleri ile paylara ilişkin bilgileri MKK’ye bildirir.
4. Bildirim Yükümlülüğünü Yerine Getirmeme
7262 sayılı Kanun ile bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen hem anonim şirket yönetim kuruluna hem de hamiline yazılı hisse senedini devralan hissedara idari para cezası öngörülmektedir. Hamiline yazılı hisse senetlerinin bastırılmasının akabinde şirket yönetim kurulu tarafından MKK’ya bildirimde bulunulmaması halinde bu durumda 20.000,00.-TL (yirmibinTürkLirası) idari para cezası ile yaptırımı uygulanacaktır. Dolayısıyla yönetim kurulu üyelerinin bildirimde bulunulmaması halinde söz konusu yaptırım ile karşılaşmaları söz konusu olacaktır.
Bu yükümlülüğünün yerine getirilmemesi halinde diğer idari para cezasının muhatabı ise hamiline yazılı pay senedini devralmasına rağmen MKK’ya bildirimde bulunmayan pay sahibi olacaktır. Bu kapsamda hamiline yazılı pay senedini devralan kişi MKK’ya söz konusu devir işlemini bildirmediği takdirde 5.000,00.-TL (beşbinTürkLirası) idari para cezası ile cezalandırılmaktadır.
Önemle belirtmek isteriz ki, işbu Bilgi Notu’nda yer vermiş olduğumuz düzenlemelerin 01.04.2021 yürürlüğe gireceğini ve bu tarihine kadar hamiline yazılı pay senedi basımı gerçekleştirmiş olan şirketlerin ve pay sahiplerinin söz konusu yükümlülükler tahtında gerekli hazırlıkları yapması önem arz etmektedir.
