GİRİŞ
Sermaye şirketlerinin birleşmesi 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) madde 136 vd. hükümlerinde düzenlenmiştir. TTK’nın 136. maddesi uyarınca şirketler iki farklı şekilde birleşebilirler; (i) bir şirketin diğerini devralması, teknik terimle “devralma şeklinde birleşme” veya (ii) yeni bir şirket içinde bir araya gelmeleri, teknik terimle “yeni kuruluş şeklinde birleşme”. Birleşmenin en önemli hukuki sonuçlarından biri devralan şirketin devrolunan şirketin malvarlığını bir bütün hâlinde devralması ve devrolunan şirketin sona ererek ve ticaret sicilinden silinmesidir. Bu kapsamda birleşme işleminin tesciliyle birlikte devrolunan şirket infisah etmektedir. TTK uyarınca sermaye şirketleri kural olarak normal birleşme sürecini uygulamak durumunda iken istisnai olarak belirli şartların sağlanması durumunda kolaylaştırılmış usulde de birleşebilirler.
A. KOLAYLAŞTIRILMIŞ USULDE BİRLEŞME GERÇEKLEŞTİREBİLECEK SERMAYE ŞİRKETLERİ
Öncelikle belirtmek gerekir ki TKK uyarınca sermaye şirketlerinin kolaylaştırılmış usulde birleşebilmesi için belirli şartları sağlamaları gerekmektedir. TTK’nın 155. maddesi uyarınca yalnızca aşağıdaki hallerde birleşme kolaylaştırılmış usulde gerçekleştirilebilir:
- TTK’nın 155. maddesinin birinci fıkrası kapsamında; devralan sermaye şirketi devrolunan sermaye şirketinin oy hakkı veren bütün paylarına sahipse veya
- Bir şirket ya da bir gerçek kişi veya kanun yahut sözleşme dolayısıyla bağlı bulunan kişi grupları, birleşmeye katılan sermaye şirketlerinin oy hakkı veren tüm paylarına sahiplerse,
- TTK’nın 155. maddesinin ikinci fıkrası kapsamında; devralan sermaye şirketi, devrolunan sermaye şirketinin tüm paylarına değil de oy hakkı veren paylarının en az yüzde doksanına sahipse, azınlıkta kalan pay sahipleri için; (i) devralan şirkette bu payların denk karşılığı olan paylar verilmesi şirket payları yanında, 141. maddeye göre, şirket paylarının gerçek değerinin tam dengi olan nakdî bir karşılık verilmesinin önerilmiş olması ve (ii) Birleşme dolayısıyla ek ödeme borcunun veya herhangi bir kişisel edim yükümlülüğünün yahut kişisel sorumluluğun doğmaması şartlarının sağlanması durumunda.
Görüleceği üzere her sermaye şirketi birbiri ile kolaylaştırılmış usulde birleşme yapamamakta, birleşme taraflarının TTK’nın 155. maddesinde düzenlendiği gibi belirli bir bağlantıya sahip olmaları gerekmektedir.
B. KOLAYLAŞTIRILMIŞ BİRLEŞMENİN NORMAL BİRLEŞME USULÜ İLE FARKLARI
- Normal birleşme usulünde birleşme sözleşmesinde TTK’nın 146. maddesinde düzenlenen tüm kalemlere yer verilmesi gerekmektedir. TTK’nın 155. maddesinin birinci fıkrası kapsamında yapılan kolaylaştırılmış usulde birleşme sürecinde hazırlanacak birleşme sözleşmesinde ise bunlardan yalnızca; (i) birleşmeye katılan şirketlerin ticaret unvanları, hukuki türleri, merkezleri, yeni kuruluş yolu ile birleşme hâlinde, yeni şirketin türü, ticaret unvanı ve merkezi, (ii) gereğinde ayrılma akçesi ve (iii) gereğinde sınırsız sorumlu ortakların isimlerinin yer alması yeterlidir. TTK’nın 155. maddesinin ikinci fıkrası kapsamındaki kolaylaştırılmış usulde birleşmelerde ise birleşme sözleşmesinde (i) birleşmenin amacı ve sonuçları, (ii) gereğinde devralan şirket tarafından yapılacak artırımın miktarı ve (iii) birleşmenin, birleşmeye katılan şirketlerin işçileri üzerindeki etkileri ile mümkünse bir sosyal planın içeriği unsurlarına yer verilmesi yeterlidir.
- TTK’nın 147. maddesi uyarınca birleşmeye katılan şirketlerin yönetim organları, ayrı ayrı veya birlikte, birleşme hakkında bir rapor hazırlamakla yükümlüdürler. Bu raporda birleşmenin amacı, sonuçları, birleşme sözleşmesi, denkleştirme akçesi, değişim oranları ve sermaye artırımı miktarı gibi tespitlerin yer alması gereklidir. Sermaye şirketleri eğer kolaylaştırılmış usulde birleşiyor ise işbu birleşme raporunun yönetim organları tarafından hazırlanması yükümlülüğü bulunmamaktadır.
- TTK’nın 151. maddesi uyarınca yönetim organı tarafından hazırlanan birleşme sözleşmesinin genel kurulun onayına sunulması gereklidir. Kolaylaştırılmış usulde birleşme sürecinde ise birleşme sözleşmesinin genel kurul onayına sunulmasına gerek bulunmamaktadır.
- TTK’nın 149. maddesi uyarınca birleşmeye katılan şirketlerden her biri, merkezleriyle şubelerinde ve halka açık anonim şirketler ise Sermaye Piyasası Kurulu’nun öngöreceği yerlerde, genel kurul kararından önceki otuz gün içinde; (i) birleşme sözleşmesini, (ii) birleşme raporunu, (iii) son üç yılın yılsonu finansal tablolarıyla yıllık faaliyet raporlarını, gereğinde ara bilançolarını ortakların, intifa senedi sahipleriyle şirket tarafından ihraç edilmiş bulunan menkul kıymet hamillerinin, menfaati bulunan kişilerin ve diğer ilgililerin incelemesine sunmakla yükümlüdür. Bunlar ilgili sermaye şirketlerinin internet sitelerinde de yayımlanır. TTK’nın 155. maddesinin birinci fıkrası kapsamında yapılan kolaylaştırılmış usulde birleşme sürecinde sermaye şirketleri söz konusu inceleme hakkını sağlamakla yükümlü değildirler. Diğer yandan kolaylaştırılmış birleşme TTK’nın 155. maddesinin ikinci fıkrası kapsamında gerçekleştiriliyor ise işbu inceleme hakkının birleşmenin tescili için ticaret siciline yapılan başvurudan otuz gün önce sağlanmış olması yeterli olacaktır.
C. SONUÇ
Sermaye şirketlerinin birleşmesi birleşme raporu ve sözleşmesinin hazırlanması, birleşme sözleşmesinin genel kurulun onayına sunulması ve birleşme raporu ve sözleşmesinin belirli bir süre önceden ortakların incelemesine sunulması gibi önemli aşamaları içeren bir süreçtir. Ancak TTK kapsamında belirli şartları sağlayan sermaye şirketlerine normal birleşme usulüne göre daha kısa ve kolay bir süreç öngören kolaylaştırılmış usulde birleşme yolunu tercih edebilme imkânı sunulmuştur.
Normal usulde ve kolaylaştırılmış usulde birleşme süreçleri arasındaki en önemli farklar kolaylaştırılmış usulde birleşmede birleşme sözleşmesinin asgari içermesi gereken unsurların sınırlı olması ve genel kurulun onayına sunulması ile birleşme raporunun hazırlanması zorunluluklarının bulunmaması olarak gösterilebilir. Normal birleşme prosedürü daha kapsamlı belgeleme ve prosedür adımları gerektirirken bahsedilen unsurlar süreci basitleştirmekle birlikte kolaylaştırılmış birleşme seçeneğini tercih eden şirketlere esneklik sağlamaktadır.
