“Finansman İçin Bir Seçenek: Kitle Fonlaması”

I. Startuplar: Finansman Seçeneklerine Giriş

Startup, ünlü girişimci Neil Blumenthal’ın tanımıyla, herhangi bir soruna çözüm bulmak amacıyla yola çıkan ve sonucun kesin olmadığı şirketler için kullanılan bir terimdir.^[1] Çok da uzak olmayan bir geçmişten beri bu terimi sıklıkla duyuyor, girişimcilerin başarı ve bazen de başarısızlık hikayelerini izliyoruz. Kurumsal bir şirkete bağlı olmak istemeyen, yeni ve sıradışı fikirleri olan ve esnek bir çalışma kültürünü benimsemiş girişimcilerin sayısı hızla artmakta. Söz konusu startuplar olunca madalyonun bir yüzünde başarı, yatırım, büyüme ve kazanç yer alırken; diğer yüzünde ise emekleme döneminin sıkıntıları, maddi zorluklar ve yatırım bulma güçlüğü yer alıyor. Belki de bu yazıyı okuyan sizler bile başarılı veya talihsiz bir girişim macerası geçirdiniz veya geçirmektesiniz. Startup ekosistemine dokunan, ekosistemi besleyen ve ondan beslenen herkes, bir startupın o sancılı doğum ve emekleme sürecinde yaşanan zorluklardan bağışık değil. Bu zorluklardan belki de en önemlilerinden birisi de finansman bulma sorunu. Bir startupın kaderini belirleyebilecek finansman sıkıntısının çözümü için kimi girişimciler KOSGEB, TÜBİTAK fonları veya mikro krediler gibi kaynaklardan yararlanırken, bazıları venture capital şirketlerinin ve melek yatırımcıların kapısını çalıyor. Bunlar haricinde sıklıkla kullanılan bir diğer finansman kaynağı ise girişimcinin o güne kadar yaptığı birikim veya aile, akrabalar, arkadaşlar gibi yakın çevreden aldığı maddi destek.

II. Crowdfunding: Nedir ve Nasıl Uygulanır?

Tüm seçenekler burada bitiyor mu? Hayır, elbette bitmiyor. Özellikle yurt dışında yaygın olarak kullanılan ve “crowdfunfing” olarak bilinen, ülkemizde de filizlenen bir seçenek daha var ki, o da yazımızın konusunu oluşturan kitle fonlaması. Kitle fonlamasını “eşten dosttan para toplama” eyleminin sofistike bir hukuki zemine oturmuş hali olarak düşünmek mümkün. Tabii ki burada fon sağlayıcıları şahsen tanıma zorunluluğunuz yok. Kitle fonlaması platformlarının dünyada bilinen örnekleri arasında“gofundme” “kickstarter” “indiegogo” ve “crowdrise” gösterilebilir. Kitle fonlaması da kendi içinde türlere ayrılmış durumda. Bu türler; bağış bazlı kitle fonlaması, ödül bazlı kitle fonlaması, kredi bazlı kitle fonlaması, hisse bazlı kitle fonlaması olarak gruplandırılabilir.

 “Bu işler Türkiye’de nasıl olur?” ve bunun gibi birçok sorunun cevabı Sermaye Piyasası Kurulu (“SPK”) tarafından yapılan çıkarılan Paya Dayalı Kitle Fonlaması Tebliği’nde (“Tebliğ”) gizli.[2] Bu Tebliğ, adından da anlaşılabileceği üzere hisse yani pay bazlı kitle fonlamasını düzenliyor. Herkes ve her girişim bu seçenekten faydalanabilir mi sorusunun cevabı ise maalesef hayır. Kitle fonlamasından yararlanacak girişimlerin öncelikle teknoloji faaliyetinde veya diğer üretim faaliyetlerinde bulunması zorunlu. Ayrıca, “kampanya” adı verilen fon toplama sürecinin başında girişimce ilan edilen bilgi formunun tarihinden itibaren son beş yıl içinde kurulmuş olmak bir başka koşul. Bununla birlikte, halka açık bir anonim ortaklıksanız, paya dayalı kitle fonlamasından faydalanmanız mümkün değil. Bu yolla toplanan fonların kullanılamayacağı bir alan ise gayrimenkul. Yani, topladığınız fonlarla gayrimenkul projesi satın almanız ya da gayrimenkul finansmanı yapmanız mümkün değil.

Sürecin işlemesi için öncelikle kitle fonlaması platformuna üye olmanız, abdakinde SPK tarafından hazırlanan formları doldurup portala yüklemeniz gerekmektedir. Bu formlardan en önemlisi “bilgi formu” olup, bu formun platform nezdindeki yatırım komitesi tarafından değerlendirilmesi ve uygun bulunması koşulu aranacaktır. Yatırım komitesinin bilgi formunu onaylaması ve kampanya sayfasında yayımlanmasının akabinde fon toplama süreniz olan “kampanya süresi” başlayacaktır.

Peki bu fonları ne karşılığında topluyor olacaksınız? Tebliğ’in adından da anlaşıldığı gibi, hisse karşılığında. Fon sağlayıcılarınız, sağladıkları fon karşılığında girişiminizin hisselerine sahip olacaklar. Ancak, burada birkaç incelikli nokta söz konusu. Şirketinizin var olan hisselerini fon karşılığı vermeniz mümkün değil, “sermaye artırımı” denen yolu izlemek zorundasınız. Yani, şirketinizde yeni hisseler yaratacaksınız ve aldığınız fon karşılığında bu yeni hisselerinizi veriyor olacaksınız. Bir diğer incelikli husus ise, sizin tercihinize bağlı. Çıkaracak olduğunuz ve fon karşılığı vereceğiniz hisselerin şirkette oy hakkında sahip olma zorunluluğu yok, burada tercih sizlerin. Son olarak, on iki aylık bir dönem içinde en fazla iki kez fon toplama kampanyası yapabileceğinizi belirtmekte fayda var.

^[1] https://www.businessinsider.com/what-is-a-startup-2014-2 (Erişim Tarihi: 23.07.2020)

[2] https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/10/20191003-5.htm