1. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurulu Kararları
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurulu (“BTK”) 24.03.2020 Tarihinde Verdiği Kararda; GSM, IMT-2000/UMTS ve IMT İşletmecileri Tarafından Kişisel Verilerin İşlenmesine Yönelik Rıza, Tarife/Kampanya Değişikliği, Tarife/Paket Satışı, Kampanyaya Katılım, Taahhütlü Paket Alımı, Faturalı/Faturasız Hat Geçişi ve Benzeri Hukuki ve Mali Sonuç Doğuran İşlemlere yönelik olarak;
- SIM uygulamaları, internet siteleri, mobil uygulamalar ve benzeri mecralar üzerinden gönderilen anlık bildirim ekranları (pop-up, booster, push notification ve benzeri) ile onay/rıza alınacak hallerde;
- Bildirim ekranında mer’i mevzuatta yer alan bilgilendirme ve diğer yükümlülüklerin yerine getirilmesi,
- Abonelere kısa mesaj ile gönderilecek veya anlık bildirim ekranında yer alacak tek kullanımlık şifrenin (one time password) bildirim ekranına girilerek doğrulanması,
- Yukarıda belirtilen kısa mesajda veya anlık bildirim ekranında ilgili işlem hakkında asgari işlemin adına ve varsa mer’i mevzuat kapsamında yapılması gereken diğer bilgilendirmelere de yer verilmesi,
halinde onayın/rızanın geçerli olacağına,
- Her bir bildirim ekranında abonenin ilgili ekrandan çıkması için “iptal/hayır/vb.” gibi bir seçenek sunulmasına;
- Onay/rıza sonrasında ilgili işlemin gerçekleştirildiğine dair bilgilendirme kısa mesajının abonelere gönderilmesine;
karar verdi. Bu karar, 20.04.2020 tarihi itibarı ile yürürlüğe girdi.
BTK, 24.03.2020 Tarihinde Verdiği Kararda “SMS Hizmeti Sunumu ile İlgili Düzenlemeler” ile ilgili olarak;
- 31 Aralık 2020 tarihi itibari ile yürürlüğe girmek üzere, SMS ve MMS gibi mesaj hizmetlerine ilişkin çağrıları başlatan işletmecilerin, çağrıların sonlandırılacağı mobil şebeke işletmecileriyle söz konusu hizmete ilişkin doğrudan arabağlantı yapmakla yükümlü olmasına, mobil şebeke işletmecileri ile doğrudan arabağlantısı olan işletmecilerin, diğer işletmecilerin SMS ve MMS gibi çağrılarını sonlandırılmak üzere mobil şebeke işletmecilerine teslim etmemesine,
- 31 Aralık 2020 tarihi itibari ile yürürlüğe girmek üzere, Yurtdışındaki bir işletmeciden ülkemizdeki mobil şebeke işletmecilerinde sonlandırılmak üzere gönderilen SMS ve MMS gibi çağrılarının, sadece mobil şebeke işletmecileriyle söz konusu hizmete ilişkin doğrudan arabağlantısı bulunan işletmecilerce taşınabileceğine ve söz konusu çağrıların sonlandırılmak üzere mobil şebeke işletmecilerine teslim edilebileceğine,
- SMS ve MMS gibi mesaj gönderim kullanıcı arayüzlerine giriş ekranlarında en az 2 faktörlü doğrulama (2FA 2-Factor Authentication (SMS ve parola) veya MFA-Multi Factor Authentication) özelliğinin devreye alınması ve mesaj gönderim arayüzüne girmek isteyen kullanıcılara zorunlu tutulmasına,
- SMS ve MMS gibi mesaj hizmeti sunulan sistemlerde (sunucu, yazılım, network vb.) gerekli her türlü siber güvenlik tedbirlerinin (periyodik zafiyet taramaları, vb.) alınmasına,
karar verdi.
2. Reklam Kurulu Kararları
Reklam Kurulu (“RK”) 08.10.2019 Tarihli ve 289 Sayılı Toplantısı’nda Bir Ürünün “İzotonik Sulu Mendil” Şeklinde Muhtelif Televizyon ve Youtube Kanallarında Yapılan Tanıtımlarının Dört Farklı Yönden Hukuka Aykırılık Teşkil Ettiğini Tespit Ederek Reklamları Durdurma ve İdari Para Cezasına Karar Verdi.
- Reklam Kurulu Kararı’nda; “… İzotonik Sulu Mendil”isimli ürüneilişkin olarak muhtelif televizyon kanallarında yer alan tanıtımlarda yer verilen; “Bebeğinizin cildi için doğru su hangisi? İzotonik su cilt için en güvenli sudur. Hücre yapısında olumsuz etkilere neden olmaz ve bebeğinizin cildine rahatsızlık vermez. İzotonik su doğru su. Yeditepe Üniversitesi 2019 Analizi saf ve izotonik su uygulanan deri hücrelerinin otuz dakika sonundaki temsili görüntüsü.” ifadelerinin ispatına ilişkin olarak sunulan etkinlik analiz testinin saf su ve izotonik su solüsyonlarıyla yapıldığı, nihai ürün olan “… İzotonik Sulu Mendil” ve saf su içeren diğer markaların ürünlerinin etkinliğine ilişkin herhangi bir bilimsel test yapılmadığı dolayısıyla sunulan bilgi ve belgelerin söz konusu ifadeleri desteklemede yetersiz kaldığı;
- Muhtelif televizyon ve Youtube kanallarında Ağustos-Ekim 2019 tarihinde yer alan reklamfilmlerinde;“Saf suyu kim önerir? Yirmi yıllık akücüyüm. Akülerde saf suyu öneriyorum. Saf su, faydalı minerallerden arındırılarak elde edilen bir sudur. Saf su akü suyudur. Bebeğinizin cildine akü suyu mu süreceksiniz? Sürmeyin! Doğru su çok yakında. Yılların ustasıyım. Kaloriferde saf suyu öneriyorum. Saf su kalorifer suyudur. Bebeğinizin cildine kalorifer suyu mu süreceksiniz? Bir kuru temizlemeci olarak ütülerde saf suyu öneriyorum. Saf su ütü suyudur.” ifadeleri ve reklam filminde yer alan; saf su ve izotonik su içeren ürünlerin karşılaştırıldığı ekran görüntüleri ile diğer mendillerin pişiğe/tahrişe/kızarıklığa yol açtığı algısı yaratılarak saf su içeren diğer markaların kötülendiği;
- Ayrıca, muhtelif Youtube kanallarında yer alan reklam filmlerinde; “Bebeğinizin cildi için Peidatrist Gülsen Meral hangi suyu öneriyor? Ben bebeğiniz için izotonik suyu öneriyorum. İzotonik su cildiniz için en güvenli sudur. Hücre yapısında olumsuz etkilere neden olmaz ve bebeğinizin cildine rahatsızlık vermez. Pediatrist Doç. Dr. …. öneriyor.” ifadelerinin Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nin “Tanıklı Reklamlar” başlıklı 16.maddesinin; “(…)(3) Reklamlarda; doktor, diş hekimi, veteriner hekim ve eczacılar ile sağlık kuruluşlarının bir mal veya hizmete yönelik sağlık beyanında bulunduğuna ilişkin ya da bu izlenimi uyandıran herhangi bir görüntü, beyan veya atfa yer verilemez.” hükmüne aykırılık teşkil ettiği;
- Son olarak “… İzotonik Sulu Mendil”isimli ürüne ilişkin olarakmuhtelif televizyon ve Youtube kanallarında yer alan tanıtımlarda yer verilen; “Kozmeteloji ve Dermatoloji Akademisi Derneği’nin önerisi. Ürün içeriğinde bulunan izotonik suyun, Kozmetoloji ve Dermatoloji Akademisi tarafından cilt için en güvenli su olduğu ifade edilmiştir.” ifadeleriile ortalama tüketici nezdinde, söz konusu ürünün etkinliğinin Kozmetoloji Akademisi Derneği tarafından yapılan klinik testler ile kanıtlandığı izlenimi verilerek tüketicilerin yanıltıldığı,
gerekçeleri ile, dört farklı yönden hukuka aykırılık tespit ederek, anılan reklamları durdurma ve idari para cezaları verilmesine karar verdi.
Reklam Kurulu (“RK”) 11.12.2018 Tarihli ve 279 Sayılı Toplantısı’nda “… Kağıt Havlu” ve “…Yağ Emici Kağıt Havlu” İsimli Ürünlere İlişkin Reklam Filmi ve Tanıtımlarda Üç Farklı Yönden Hukuka Aykırılık Tespit Ederek Reklamları Durdurma ve İdari Para Cezasına Karar Verdi.
- Reklam Kurulu Kararı’nda; “… Kağıt Havlu” ve “… Yağ Emici Kağıt Havlu” isimli ürünlere ilişkin reklam filminde; … Kağıt Havlu isimli ürüne ilişkin olarak yer verilen “%50 daha emici” iddiasının doğruluğuna ilişkin olarak Bakanlık tarafından yaptırılan bağımsız laboratuvar test sonuçlarına göre tanıtımı yapılan ürünün sıvı emme kapasitesinin söz konusu iddiayı desteklemede yetersiz kaldığının tespit edildiği, bu bağlamda söz konusu reklam filminde yer verilen … Kağıt Havlunun tek yaprakla, diğer kağıt havlunun ise iki yaprakla temizlik sağladığı yönündeki görüntülerin de ispatlanmamış olduğu,
- Diğer taraftan, “… Yağ Emici Kağıt Havlu” isimli ürüne ilişkin olarak bahsi geçen reklam filminde yer verilen “Türkiye’de İlk ve Tek.” iddiasının ispatlanmadığı,
- Ayrıca, … Yağ Emici Havlu isimli ürüne ilişkin ambalaj üzerinde yiyecek (patates kızartması) görseline yer verildiği, Türk Gıda Kodeksi Gıda İle Temas Eden Madde ve Malzemeler Yönetmeliği’nin “Kapsam” başlıklı 4 üncü maddesine göre söz konusu Yönetmeliğin “Gıda ile temas etmesi muhtemel olan ya da normal veya öngörülen kullanım koşullarında bileşenlerinin gıdaya geçmesi beklenen,” madde ve malzemeleri kapsadığı, ancak söz konusu ürüne ilişkin ambalaj üzerinde ürünün gıda ile temasına yönelik görsele yer verilmesine rağmen bahsi geçen Yönetmelikte yer alan işletme kayıt numarası, gıda ile temasa uygunluk beyanı gibi etiketleme koşullarının yerine getirilmemiş olduğu, bu nedenle ambalaj üzerinde yiyecek görseline yer verilerek söz konusu ürünün gıda ile temasa uygun olduğu yönünde izlenim uyandırılmasının tüketicileri yanıltıcı olduğu,
gerekçeleri ile, üç farklı yönden hukuka aykırılık tespit ederek, anılan reklamları durdurma ve idari para cezaları verilmesine karar verdi.
3. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Kararları
RTÜK 25.03.2020 Tarihinde Verdiği Kararda; Şiddet İçeren Sahnelerin Açıkça Görülebilecek Şekilde Ekrana Yansıtılmasının Özellikle Çocuk ve Genç İzleyiciler Üzerinde Olumsuz Etkiler Bırakabileceği, Bu Durumun Geniş Kitlelere Hitap Eden Yayıncı Kuruluşun Mezkur Yayınının Kamusal Sorumluluk Anlayışıyla Bağdaşmadığı Kanaatine Vararak, Bir TV Kanalına İdari Para Cezası Uyguladı.
RTÜK, bir TV logosuyla yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluşta yayınlanan bir dizi ile ilgili olarak;
- Konu itibariyle dizi filmler her ne kadar kurgusal yapımlar olsa da; hikayelerini hayatın içinden aldıkları, toplumda gerçeklik noktasında bir karşılık bulabildiği, dizi içerisinde yer alan sahnelerinin şiddete meyilli kişiler tarafından rol/model edilme olasılığının var olabileceği gerçeğinin göz ardı edilmemesi gerektiği,
- Gündelik yaşamdan kesitlerin aktarıldığı, kurgusal metinlere dayanan televizyon dizileri, karakterleri ve anlatılan hikayeleri aracılığıyla izleyicilerin zihninde “gerçek bir dünya” algısı yaratmakta olduğu;
- Gerçekle kurguyu ayırt etme yetisine tam olarak sahip olmayan çocukların, televizyon dünyasını gerçekmiş gibi algılayıp bu karakterlerle özdeşlik kurup, onları kendisine rol/model olarak almakta ve model aldığı karakterlerin olumlu olduğu kadar olumsuz davranışlarını da benimsemekte olduğu;
- Şiddet içeren sahnelerin açıkça görülebilecek şekilde ekrana yansıtılmasının da özellikle çocuk ve genç izleyiciler üzerinde olumsuz etkiler bırakabileceği, bununla birlikte konunun RTÜK iletişim merkezine gelen çok sayıda şikayetlerle birlikte değerlendirildiğinde, geniş kitlelere hitap eden yayıncı kuruluşun mezkur yayınının kamusal sorumluluk anlayışıyla bağdaşmadığı kanaatine vardı.
- Bu kapsamda 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun’un“Radyo ve televizyon yayın hizmetlerinde, çocuk ve gençlerin fiziksel, zihinsel veya ahlakî gelişimine zarar verebilecek türde içerik taşıyan programlar bunların izleyebileceği zaman dilimlerinde ve koruyucu sembol kullanılsa dahi yayınlanamaz.” ilkesinin ihlali gerekçe gösterilerek, ilgili TV Kanalı hakkında idari para cezası yaptırımı uygulandı.
RTÜK 25.03.2020 Tarihinde Verdiği Kararda; Tedavide Etkinliği ve Emniyeti Kanıtlanmamış Olan Ürünlerin Sağlık Beyanı İle Tanıtılması Ve Bu Tanıtımda Yer Alan İfadelerin, İnsanların Hastanelere, Tıp Doktorlarına Ve Tıbbi Tedavi Yöntemlerine Duydukları Güvenin Sarsılmasına Neden Olabileceği, Toplum Sağlığını Olumsuz Yönde Etkileyebileceği Kanaatine Vararak, Yayının ON (10) GÜN SÜREYLE DURDURULMASINA Karar Verdi.
RTÜK, bir TV logosuyla yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluşta yayınlanan ticari iletişim yayını ile ilgili olarak;
- Bahse konu ürünün tanıtım ve satışına yönelik ihlale konu yayında, söz konusu ürünün kanı, akciğeri ve karaciğeri temizlediği, böbreklerin düzenli çalışmasını sağladığı, böbreklerdeki kumu düşürdüğü, kilo verdirdiği, solunum yollarını açtığı vb. çok sayıda rahatsızlığa iyi geldiği vurgulanarak, vb. rahatsızlığa çözüm olarak sunulduğu ve ilgili mevzuatına aykırı olarak sağlık beyanıyla tanıtımının yapıldığı sabit olup, tedavide etkinliği ve emniyeti kanıtlanmamış olan ürünlerin sağlık beyanı ile tanıtılması ve bu tanıtımda yer alan ifadelerin, insanların hastanelere, tıp doktorlarına ve tıbbi tedavi yöntemlerine duydukları güvenin sarsılmasına neden olabileceği, toplum sağlığını olumsuz yönde etkileyebileceği kanaatine vardı.
- İhlale konu yayında, söz konusu ürünün çok sayıda rahatsızlığa çözüm olarak sunularak, sağlık beyanı ile tanıtım ve satışının yapılmasının,
- 1262 sayılı İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu’nun “…Müstahzar olmamakla beraber hastalıkları teşhis ve tedavi ettiği beyanı ile herhangi bir ürünün satışını, pazarlamasını veya reklamını yapanlar bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Ayrıca bunların tanıtım veya satışlarının internet veya başkaca herhangi bir elektronik ortam üzerinden yapılması hâlinde 18 inci maddenin üçüncü fıkrası uygulanır.” düzenlemesine;
- Beşeri Tıbbi Ürünlerin Tanıtım Faaliyetleri Hakkındaki Yönetmeliğin Tanıtım Faaliyetlerinin Kapsamı ve Esaslarının anlatıldığı “Ürünlerin internet dahil halka açık yayın yapılan her türlü medya ve iletişim ortamında program, film, dizi film, haber ve benzeri yollarla doğrudan veya dolaylı olarak topluma tanıtımı yapılamaz…” düzenlemesine;
- Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliği’nin “…bir hastalığı önleme, tedavi etme veya iyileştirme özelliğine sahip olduğunu bildiren veya böyle özelliklere atıfta bulunan ifadeler yer alamaz…” düzenlemesine;
- Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’nun resmi yazılarına;
- 6112 sayılı Kanun’un “Radyo ve televizyon yayın hizmetlerinde… takviye edici gıdalar ve benzeri destekleyici ürünler de dâhil olmak üzere herhangi bir ürünün ilgili mevzuatına aykırı olarak sağlık beyanıyla satışına, pazarlanmasına ve/veya reklamına… yer verilemez…” düzenlemesine;
ve ilgili mevzuata aykırılık taşıdığı, tespit edilerek yayın lisansının iptaline karar verileceği ihtar edilerek, yayının ON (10) GÜN SÜREYLE DURDURULMASINA karar verildi.
