1. Giriş
En çok kayrılan kreditör (most favoured creditor) (“MFC”) hükmü, kredi sözleşmelerinde kredi veren lehine bir güvence mekanizması olarak düzenlenmektedir. MFC hükmü, uluslararası ticarette ayrımcılığın önlenmesi ve eşitliğin sağlanmasına yönelik olarak ortaya çıkmış olan ve bir devletin bir ticaret ortağına tanıdığı imtiyazı diğer tüm ticari ortaklarına uygulamakla yükümlü olması prensibine dayanan en çok kayrılan ülke (most favoured nation) (“MFN”) ilkesinin finansal piyasalarda kredi ilişkilerine yansımış hali olarak değerlendirilebilecektir.
MFC hükümlerinin yalnızca kredi sözleşmelerinde yer almadığını, tahvil ihraçları, fon yatırımları, yeniden yapılandırmalar gibi çeşitli finansal ilişkilerde de uygulama alanı bulabildiğini belirtmek gerekir. Ancak bu makalemiz MFC hükümlerinin ticari kredi sözleşmelerindeki uygulamasına odaklanmaktadır.
2. MFC Hükümleri ve Kullanım Amaçları
Kredi ilişkilerinde MFC hükümleri, öncelikle kredi verenin adil bir şekilde korunmasını ve borçlunun diğer kreditörlerine kıyasla daha kötü şartlarla karşılaşmasını engellemeyi amaçlamaktadır. Bu hükmün yer aldığı sözleşmelerde borçlu ilgili kredi verene, diğer kredi ilişkilerinde diğer kreditörlere daha iyi koşullar sağlaması halinde aynı koşulları sağlayacağının taahhüdünü vermektedir. Bu şekilde ilgili kredi veren, borçlunun farklı kreditörlerle yaptığı anlaşmalarda sağlanan avantajlardan eşit şekilde yararlanabilmekte ve kredi riskinin öngöremeyeceği şekilde artmasını engellemektedir.
Bunun yanında MFC hükümleri finansal piyasaların adil ve rekabetçi bir yapıda devam etmesi amacına da hizmet etmekte olup, kreditörler arasında rekabeti teşvik etmekte ve piyasada adaletin sağlanmasına katkıda bulunmaktadır.
3. MFC Hükmünün Hukuki Yapısı
Kredi sözleşmelerindeki MFC hükümleri yasaklayıcı yapıda olmayıp, borçlunun diğer kreditörlerine daha avantajlı koşullar sağlamasını engellememektedir. Bu hükümler borçlu tarafından diğer kreditörlere daha avantajlı koşullar sağlanması halinde, aynı koşulların MFC hükmünden faydalanan kreditöre de sağlanacağına ilişkin taahhütler içeren yapıda düzenlenmektedir.
Aşağıdaki haller sınırlı sayıda olmamak üzere MFC hükmü:
- borçlunun diğer tüm finansal borçluluklarındaki (tahvil vb. araçların ihraçları, türev işlemler, finansal kiralama ve ticari olarak borçlanma sonucu doğuran her işlem gibi) daha avantajlı hükümleri kapsayabileceği gibi, yalnızca borçlunun taraf olduğu kredi sözleşmelerindeki daha avantajlı hükümleri de kapsayabilmektedir.
- yalnızca benzer vadeli, tutarlı veya benzer teminat yapısına sahip kredi sözleşmelerindeki daha avantajlı hükümleri kapsayabileceği gibi, bu şekilde bir sınırlama olmaksızın borçlunun her türlü kredi sözleşmesindeki daha avantajlı hükümleri de kapsayabilmektedir.
- MFC hükmünün yer aldığı kredi sözleşmesinin imza tarihinden sonraki tarihli kredi sözleşmelerindeki daha avantajlı hükümleri kapsayabileceği gibi, bu şekilde bir sınırlama olmaksızın borçlunun önceki veya sonraki tarihli tüm kredi sözleşmesindeki daha avantajlı hükümleri de kapsayabilmektedir.
- MFC hükmünün yer aldığı kredi sözleşmesindeki tüm beyan, taahhüt ve temerrüt hallerine ilişkin daha avantajlı hükümleri kapsayabileceği gibi, takyidat yasağı, finansal taahhütler, pari passu ve çapraz temerrüt hükümleri gibi belirli beyan, taahhüt ve temerrüt hallerine ilişkin daha avantajlı hükümleri de kapsayabilmektedir.
MFC hükmü içeren sözleşmelerde borçlunun diğer bir kreditöre daha avantajlı koşullar sağlaması halinde MFC içeren kredi sözleşmesinin kendiliğinden tadil edilmiş sayılacağı düzenlenmekle beraber, pratikte bu halin gerçekleşmesi halinde taraflar genellikle yazılı bir tadil sözleşmesi akdetmektedirler.
4. Sonuç
Ticaretin serbestleşmesi ve ülkeler arası adil rekabetin sağlanması amacıyla ortaya çıkan MFN ilkesinden esinlenerek geliştirilen MFC hükümleri, kredi sözleşmelerinde kreditörlerin çıkarlarını koruma ve borçlunun diğer kreditörleriyle eşit haklara sahip olmalarını sağlama amacına hizmet etmektedir. Bu hükümler ayrıca finansal piyasalarda adalet, eşitlik ve şeffaflığı sağlayarak finansal piyasaların adil ve rekabetçi bir yapıda devamlılığını sağlamaya yönelik olup, kredi sözleşmelerinde kullanım alanları gittikçe yaygınlaşmaktadır.
