GİRİŞ
Sürekli ve sistematik bir biçimde gelişen teknolojik yenilikler; teknoloji firmalarının artarak çoğalmasına ve günümüz piyasasında önemli bir yer kazanmasına neden olmuştur.
Özellikle son yıllarda büyük bir ivme kazanan teknoloji sektöründe yoğunlaşan rekabet ortamının; gelişen teknolojilerin ve teşebbüslerin korunmasına ilişkin Rekabet Kurulu (“Kurul”) tarafından regülatif düzenlemeler yapma zorunluluğunu ortaya çıkarmıştır.
Bu kapsamda, teknoloji sektöründe işleyebilir rekabet ortamının sağlanmasına yönelik olarak Rekabet Kurumu tarafından öngörülen düzenlemelerden en önemlisi; 2010/4 sayılı Rekabet Kurulundan İzin Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında Tebliğ (“Tebliğ”) uyarınca teknoloji teşebbüslerinin tanımlanması ve ciro eşiklerinin teknoloji teşebbüsleri özelinde özel olarak düzenlenmesi şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Anılan düzenleme ile Kurul tarafından ciro eşiklerinin teknoloji sektörü özelinde yarattığı rekabeti engelleyici etkilerin azaltılması hedeflenmiştir. Nitekim teknoloji teşebbüsleri öldürücü devralmalara maruz kalabilmekte veya daha gelişme aşamasında pazar payı yüksek teşebbüsler tarafından yatırıma konu olarak Kurul iznine tabi olmadan yoğunlaşma yaratılabilmektedir.
TEKNOLOJİ TEŞEBBÜSÜ KAVRAMI VE KURUL KARARLARI NEZDİNDE TEKNOLOJİ TEŞEBBÜSLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Teknoloji teşebbüsleri Kurul tarafından Tebliğ’de “Dijital platformlar, yazılım ve oyun yazılımı, finansal teknolojiler, biyoteknoloji, farmakoloji, tarım kimyasalları ve sağlık teknolojileri alanlarında faaliyet gösteren teşebbüsleri veya bunlara ilişkin varlıklar” olarak tanımlanmış olup Kurul tarafından teknoloji teşebbüslerinin tanımlanmasında sektörel bir yaklaşım sergilenmiştir. Başka bir deyişle Kurul, ilgili tanım uyarınca teşebbüslerin teknoloji teşebbüsü olarak değerlendirme kriterlerinde, teşebbüslerin faaliyet gösterdiği sektörleri ve işbu sektörlerde sunduğu hizmeti esas almıştır.
Nitekim Kurul tarafından birleşme ve devralma işlemlerine yönelik tesis edilen kararlarda da ilgili tanıma uygun olarak teşebbüslerin hizmet verdiği sektörleri esas alarak birleşme ve devralma işlemine konu teşebbüsleri “teknoloji teşebbüsü” olarak değerlendirdiği ve bu kapsamda Tebliğ’in 7. maddesinin 2. fıkrasında öngörülen istisnai ciro eşiklerinin uygulanması gerektiğini, bu kapsamda 7. maddenin (a) ve (b) bentlerinde Türkiye cirosu kapsamında düzenlenen iki yüz elli milyon Türk Lirası eşiklerinin aranmayacağı belirtmiştir.
Kurul’un emsal konuda tesis ettiği Corden Pharma kararında; Corden Pharma Group’un farmasötik firmaları adına API’lar ve kullanıma hazır ilaçlar üretmesi göz önünde bulundurulduğunda, devre konu teşebbüsün farmakoloji sektöründe faaliyet gösterdiğinden bahisle teknoloji teşebbüsü olarak değerlendirilmesi gerektiğini ve Tebliğ’in 7. maddesinin a ve b bendinde belirtilen ciro eşiklerinin aranmayacağını belirtirmiştir.
Yine bu doğrultuda Kurul 22.12.2022 tarihli ve 22-56/881-364 sayılı kararında, “ZEN MATCH” isimli devre konu teşebbüsün mobil oyun alanında faaliyet göstermesi nedeniyle teknoloji teşebbüsü tanımı kapsamında değerlendirileceğini belirtmiştir.
Kurul tarafından verilen diğer kararlar incelendiğinde de Kurul’un;
- Geniş bant operatörleri için konut Wi-Fi çözümleri sağlayıcısı hizmetleri ve geniş bant operatörlerinin konut müşterilerine Wi-Fi ağları sunmasını ve yönetmesini sağlayan yazılım hizmetleri,
- Yazılım tasarlayıp bunları üçüncü taraflara satmak ve bir pazar yerine sahip olmak suretiyle Türkiye’de yazılım ve dijital platform sektörlerinde faaliyet gösterme,
- Bulut tabanlı yazılım ile stok ve fiyat optimizasyon çözümleri sunulması hizmetleri,
- Her türlü para transferi ve ödeme işlemlerine aracılık etmek üzere kurulmuş bir ödeme ve elektronik para kuruluşu hizmetleri,
- Reasürans şirketlerinin sistemlerini yönetmek üzere yazılım geliştirip bu ürünlerin üçüncü taraflara satışını gerçekleştirilmesi
hallerinin de teşebbüsler bakımından teknoloji teşebbüsü olarak nitelendirilme koşulunu sağladığı belirtilmiştir.
İşbu Kurul kararları ve Tebliğ hükmünde yer verilen tanım çerçevesinde, birleşme ve devralma işlemlerine taraf teşebbüslerin teknoloji teşebbüsü olarak değerlendirilebilmesi için; teşebbüsler tarafından sunulan hizmetin sektörü ve niteliği esas alınmış ve yazılım, finansal teknolojiler, biyoteknoloji, farmakoloji, tarım kimyasalları ve sağlık teknolojileri sektörlerinde faaliyet gösteren teşebbüsler teknoloji teşebbüsü olarak nitelendirilmiştir.
Önemle belirtmek gerekir ki, Kurul tarafından ilgili sektörlerde yalnızca doğrudan faaliyet gösterilmesi değil, aynı zamanda üretilen ürünlerin niteliği ile bağlantılı olarak dolaylı olarak da ilgili alanlarda faaliyet gösterilmesi de yeterli kabul edilmiştir. Nitekim yukarıda belirtilen Corden Pharma kararında, firmalar adına API adını verilen yazılım ve ilaçlarını üreten teşebbüsün farmakoloji alanında faaliyet gösterdiği yahut IFGL kararında sigorta ve yatırım sektöründe faaliyet gösteren teşebbüsün işbu faaliyetlerini dijital platformlar üzerinden sunması nedeniyle teknoloji teşebbüsü olarak faaliyet gösterdiği kabul edilmiştir.
TEKNOLOJİ TEŞEBBÜSLERİNE YÖNELİK GETİRİLEN DÜZENLEMELERİN REKABET PİYASASINA ETKİSİ
Küresel ve ülke çapındaki teknolojik gelişmelerin rekabet piyasasında yaratması muhtemel olumsuz etkilerinin önüne geçilmesi amacıyla; Tebliğ’in 7.maddesi kapsamında düzenlenen, birleşme ve devralma işlemleri bakımından bildirime esas alınan ciro eşikleri güncellenmiş ve dijital pazarlarda faaliyet gösteren teknoloji teşebbüslerinin devralınmasına ilişkin yapılan değerlemelerin girişimlerin mevcut ciroları esas alınarak değil söz konusu teşebbüsün gelecekteki potansiyeli üzerinden yapılması sebebiyle teknoloji teşebbüsleri bakımından ilgili ciro eşiklerinde ayrık düzenlemelere gidilmiştir.
İşbu düzenlemeler uyarınca; Türkiye coğrafi pazarında faaliyet gösteren veya ar-ge faaliyeti olan ya da Türkiye’deki kullanıcılara hizmet sunan teknoloji teşebbüslerinin devralınmasına ilişkin işlemlerde Tebliğ’in 7. maddesinde belirtilen (i) işlem taraflarının Türkiye ciroları toplamının 750.000.000.-TL’yi ve işlem taraflarından en az ikisinin Türkiye cirolarının ayrı ayrı 250.000.000.-TL’yi veya (ii) devralma işlemlerinde devre konu varlık ya da faaliyetin, birleşme işlemlerinde ise işlem taraflarından en az birinin Türkiye cirosunun 250.000.000.-TL’yi ve diğer işlem taraflarından en az birinin dünya cirosunun 3.000.000.000.-TL’yi aşmasına yönelik düzenlenen ciro eşiklerinde; 250.000.000.-TL tutarlara yönelik ciro eşiklerinin aranmayacağı hüküm altına alınmıştır.
Buna göre ilgili Kurul izni incelemesinde yalnızca; (i) işlem taraflarının Türkiye ciroları toplamının 750.000.000-TL’yi veya (ii) devralma işlemlerinde diğer işlem taraflarından en az birinin dünya cirosunun 3.000.000.000-TL’yi aşmasına dair ciro eşikleri uygulama alanı bulacaktır.
Kurul tarafından gerçekleştirilen işbu değişiklik ile bir işlemin bildirime tâbi olup olmadığı değerlendirilirken dikkate alınan ciro eşiklerinin yarattığı muhtemel rekabet karşıtı sakıncalar da minimize edilmeye çalışılmış ve ilgili ciro eşiklerinin piyasa faaliyet göstermekte olan teşebbüslerin tüm yatırımlarını kapsayacak şekilde geniş yorumlanmasının hem girişimciler hem yatırımcılar için yatırım sürecinin uzamasına ve özellikle de start-upların piyasada yer edinme endişesinin girişimcilik ekosistemine olan olumsuz etkilerinin ortadan kaldırılması hedeflenmiştir.
Yukarıda açıklanan ciro eşiklerine bakılmaksızın teknoloji teşebbüslerinin devre konu olduğu işlemlere ilişkin getirilen bildirim yükümlülüğü teknoloji teşebbüslerinin devrine konu işlemlerin Kurum’un denetimine tabi tutulması sağlanmıştır. Nitekim Kurul tarafından gerçekleştirilen açıklamalar uyarınca da son dönemde dijital pazarlarda önemli pazar gücüne sahip teşebbüsler tarafından gerçekleştirilen işlemler ile yeni kurulan veya gelişmekte olan girişimlerin potansiyel bir rakip olarak tanımlanarak rekabetin önüne geçmek için devralınması şeklindeki işlemler, diğer bir ifade ile öldürücü devralmalar göz önünde bulundurularak, teknoloji teşebbüslerinin Tebliğ kapsamına alındığı ve bu işlemlerin büyük ölçüde Kurum denetimine tabi tutularak ve anılan teşebbüslere ilişkin öldürücü devralmaların önüne geçilmesinin hedeflendiği belirtilmiştir.
Böylelikle devre konu teşebbüsün teknoloji teşebbüsü niteliğinde olması halinde, Tebliğ’in 7. maddesinde belirtilen ciro eşikleri yalnızca devralan niteliğindeki teşebbüsler için aranacak ancak teknoloji teşebbüsleri açısından herhangi bir ciro eşiği aranmadığından sadece devralan teşebbüsün Tebliğ’in 7. maddesindeki ciro eşiklerini sağlaması kaydıyla işlemin Kurul nezdinde denetimi sağlanmış olacaktır.
SONUÇ
Teknoloji teşebbüslerinin hızla değişen ve son dönemlerde oldukça yoğunlaşan piyasa ortamındaki rekabetçi endişelerinin ortadan kaldırılması adına Kurul tarafından Tebliğ’e “teknoloji teşebbüsleri” tanımı eklenmiş ve teknoloji teşebbüslerinin devre konu teşebbüs olarak yer aldığı birleşme ve devralma işlemleri açısından Tebliğ’in 7. maddesinin (a) ve (b) bentlerinde Türkiye cirosu kapsamında düzenlenen iki yüz elli milyon Türk Lirası eşiklerinin aranmayacağı düzenlenmiştir. Bu şekilde teknoloji teşebbüslerinin konu olduğu işlemlerin Kurul tarafından denetlenmesi amaçlanmıştır.
Tebliğ uyarınca öngörülen tanım ve Kurul kararları ışığında; teşebbüslerin teknoloji teşebbüsü olarak nitelendirilebilmesi için teşebbüsler tarafından sunulan hizmetin niteliği ve teşebbüsün faaliyet gösterdiği sektör dikkate alınmakta olup özellikle dijital platformlar, yazılım, finansal teknolojiler, biyoteknoloji, farmakoloji, tarım kimyasalları ve sağlık teknolojileri alanlarında faaliyet gösteren teşebbüsler Kurul tarafından “teknoloji teşebbüsü” olarak değerlendirilmektedir.
Teknoloji teşebbüslerine yönelik olarak getirilen işbu istisnai düzenleme ile başta yazılım ve farmakoloji olmak üzere teknoloji üretimi gerçekleştiren ve işbu piyasalarda faaliyet gösteren teşebbüslerin rekabetçi endişeleri giderilerek ilgili piyasalarda öldürücü devralmaların önlenmesi ve ciro eşiklerine tabiiyetin rekabet piyasasında yarattığı olumsuz etkilerinin minimize edilmesi sağlanmıştır.
Saygılarımızla,
