Giriş
“Suudi Arabistan’da Yatırım” serimizin son bölümünde, Saudi Vision 2030 doğrultusunda yenilenen ve küresel ekonomik sisteme entegrasyon hedefleri doğrultusunda güncellenmesine devam edilen Suudi Arabistan vergi mevzuatını ele alıyoruz. Suudi Arabistan ticari hayatında mevcut vergi türleri ve oranlarının yanı sıra, Türkiye-Suudi Arabistan ilişkisi nezdinde çifte vergilendirmeyi önleme rejimi ve Suudi Arabistan’a yatırımlarda uygulanan teşvik sistemlerine dair açıklamalara yer vereceğiz.
1. Suudi Ticari Hayatında Vergi Türleri
Suudi Arabistan’da vergi uygulamaları Zekât, Vergi ve Gümrük Kurumu (“Kurum”) tarafından düzenlenmekte ve denetlenmektedir.
Gelir vergisi, stopaj ve gümrük vergisi gibi konvansiyonel vergi türlerine yer vermekle birlikte, Suudi Arabistan zekâtı resmi vergi sistemine dahil etmesi ve yalnızca yabancılar için gelir vergisi uygulaması gibi kendine has özelliklere de sahiptir.
1.1. Gelir Vergisi ve Zekât
Genel olarak, Suudi olmayan yatırımcılar 07.03.2004 tarihli Gelir Vergisi Kanunu (“Gelir Vergisi Kanunu”) uyarınca Suudi Arabistan’da gelir vergisi mükellefidir. Öte yandan, Suudi vatandaşları ve Körfez İşbirliği Konseyi üyesi ülkelerin vatandaşları, uzun vadeli yatırımlar ve sabit varlıklar gibi belirli kalemler hariç olmak üzere, gelire değil net değere dayanan zekâttan sorumludur.
Gelir Vergisi Kanunu uyarınca, aşağıdakiler gelir vergisi kapsamındadır:
- Suudi olmayan ortakların paylarına istinaden yerleşik sermaye şirketleri,
- Suudi Arabistan’da iş yapan Suudi olmayan yerleşik gerçek kişiler,
- Suudi Arabistan’da daimi bir işyeri aracılığıyla iş yapan yerleşik olmayan kişiler,
- Suudi Arabistan’daki daimi bir işyeri dışında, yine Suudi Arabistan’da bulunan kaynaklardan gelir elde eden yerleşik olmayan kişiler ve
- doğal gaz yatırımı, petrol veya hidrokarbon üretimi alanında faaliyet gösteren kişiler.
Şirketler için zekâtın hesaplanmasında esas alınan vergi matrahı, toplam sermaye kaynaklarından sabit varlıkları, uzun vadeli yatırımları ve ertelenmiş maliyetleri hariç tutmakta, ancak gayrimenkul yatırımı içermeyen yabancı yatırımlardan elde edilen kârları içermektedir. Hem Suudi hem de Suudi olmayan pay sahipleri bulunan bir şirket söz konusu olduğunda, vergilendirilebilir gelirin Suudi olmayan paylara atfedilebilen kısmı gelir vergisine, Suudi paylara atfedilebilen kısmı ise zekâta tabidir.
Gelir vergisi oranı, düzeltilmiş net kârın %20’sidir ve zekât, şirketin zekât matrahı üzerinden %2,5 oranında tahakkuk edilir. Zekat matrahı, işletmenin zekat amaçları için hesaplanan net değerini temsil eder.
Yukarıda belirtilen %20’lik standart oranın istisnası olarak, petrol ve hidrokarbon üretiminden elde edilen gelire ilişkin vergi %50 ila %85 arasında değişen bir orana tabidir. Buna ek olarak, doğal gaz yatırımında çalışan bir kişinin vergi matrahı, diğer faaliyetlerine ilişkin vergi matrahından ayrı olarak ele alınır.
İlaveten, Gelir Vergisi Kanunu’nun kısa ve orta vadede değiştirilmesinin beklendiği, yeni mevzuat taslağının Aralık 2023’te kamuoyu görüşüne sunulmak üzere yayımlandığı da belirtilmelidir. Taslak metin, gelir vergisine tabi kişilerin kapsamını değiştirmemekle birlikte, daha şeffaf ve rekabetçi bir vergi ekosistemi oluşturulması bakımından uluslararası uygulamalarla uyumu artırmaktadır.
1.2. Gümrük Vergisi
Birçok ülkede olduğu gibi Suudi gümrük politikası da ulusal üreticilere rekabet avantajı sağlamak için bazı koruyucu önlemler içermektedir ve gümrük vergisi oranları azami %25 olmak üzere değişiklik göstermektedir.
Suudi gümrük düzenlemeleri uyarınca, gümrük vergileri ya ithal edilen malların maliyet, sigorta ve navlun (CIF) bedeli üzerinden ya da tarife çizelgelerine göre belirlenen brüt ya da net ağırlık üzerinden uygulanmaktadır.
1.3. Katma Değer Vergisi (“KDV”) ve Tüketim Vergisi
01.07.2020 tarihinde, daha önce %5 olan standart KDV oranı artırılmış ve belirli ürünlerdeki istisnalar dışında %15 olarak uygulanmaya başlanmıştır.
Ayrıca, 11.06.2017 tarihinden bu yana, belirli ürünlerin kullanımının azaltımın teşvik etmek amacıyla bir tüketim vergisi uygulanmaktadır. Oranlar ürüne bağlı olarak değişmekte olup, tüketim vergisinin mevcut kapsamı aşağıdaki gibidir:
- tütün ürünleri (100%),
- alkolsüz veya tatlandırılmış içecekler (50%),
- enerji içecekleri (100%) ve
- elektronik sigaralar ve bunlarda kullanılan sıvılar (100%).
1.4. Gayrimenkul İşlem Harcı
Gayrimenkul işlem harcı, 01.10.2020 tarihinde yayımlanan ve 04.10.2020 tarihinden itibaren geçerli olan (A/84) sayılı Kraliyet Kararnamesi ile gayrimenkul işlemlerinde KDV’nin yerini almıştır.
Adından da anlaşılacağı üzere gayrimenkul işlem harcı, konusu gayrimenkul olan satış, finansal kiralama, trampa ve benzeri işlemlerde, gayrimenkulün toplam değerinin %5’i oranında uygulanmaktadır. Gayrimenkul işlem harcına konu olan değer işlem değeri üzerinden değil, Kurum tarafından belirlenen rayiç değeri üzerinden değerlendirilmekte ve gerekmesi hâlinde iki değer arasındaki fark ek tahakkuk konusu yapılabilmektedir.
Gerçek kişilerin (değeri 1.000.000 Suudi riyalini aşmayan) ilk evini satın alması gibi bazı istisnalar olmakla birlikte, gayrimenkul işlem harcı toplam varlıklarının %50’si gayrimenkul kıymetlerden oluşan şirketler olarak tanımlanan “gayrimenkul zengini kuruluşların” pay devirlerinde de uygulanır.
2. Stopaj
Gelir Vergisi Kanunu’na göre, Suudi Arabistan’da yerleşik kişiler tarafından Suudi Arabistan’da yerleşik olmayan kişilere yapılan belirli ödemeler, oranı ödemenin konusuna bağlı olarak değişen stopaja tabidir:
- kira, faiz ve temettüler (%5),
- telif ve lisans bedelleri ile belirli bir etkinlik ya da satıştan elde edilen kazançlar (%15),
- yönetim ücretleri (%20),
- uçak biletleri, havayolu veya deniz taşımacılığı için yapılan ödemeler (%5),
- uluslararası telekomünikasyon hizmetleri için yapılan ödemeler (%5) ve
- ikincil mevzuatla belirtilen başkaca ödemeler (azami %15).
Türkiye ile Suudi Arabistan arasındaki çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması, iki ülke arasında faiz ve lisans-telif bedelleri üzerinden alınan stopaj oranın %10 olarak uygulanmasını öngörmektedir. Bununla birlikte, temettü üzerindeki stopaj %10 olarak belirlenmekle birlikte;
- gerçek lehdar, temettüyü ödeyen şirketin sermayesinin doğrudan doğruya en az %20 sine sahip bir şirketse (ortaklık hariç) veya
- gerçek lehdar, merkez bankası veya tamamı devlete ait bir tüzel kişi ise
stopaj %5 olarak uygulanır.
Stopaj, ödemenin yapıldığı ayı takip eden 10. güne kadar ödenir.
3. Suudi Arabistan’da Vergi Teşvikleri
Suudi Arabistan, cazip bir uluslararası yatırım ortamı oluşturma hedefi doğrultusunda yabancı yatırımcılara, kapsamı yakın gelecekte genişletilmesi beklenen çeşitli teşvikler sunmaktadır.
3.1. Bölgesel Merkez (Regional Headquarters, “RHQ”)
Suudi Arabistan, RHQ’larını Suudi Arabistan’dan faaliyet göstermek üzere taşıyan veya kuran çok uluslu grup şirketlerine cömert vergi istisnaları sunmaktadır.
RHQ Vergi Kuralları 16.02.2024 tarihinde Kurum tarafından yayınlanmıştır. Buna göre RHQ’ların, grubun bölgedeki profilini güçlendirmeye, grup şirketlerinin ve ilişkili taraflarının iç işleri için stratejik denetim, idari rehberlik ve destek sağlamaya yönelik belirli faaliyetleri, aşağıdakilerden muaftır:
- gelir vergisi,
- temettü üzerindeki stopaj,
- ilişkili taraflara yapılan ödemeler üzerindeki stopaj ve
- üçüncü kişilerden sağlanan hizmetler karşılığında yapılan ödemeler üzerindeki stopaj.
RHQ vergi muafiyetleri 30 yıl için geçerlidir ve bir 30 yıl için daha yenilenebilir.
3.2. Bölgesel Teşvikler
Suudi Arabistan, kıyasen az gelişmiş bölgelerinin ekonomik durumunu güçlendirerek homojen ve esnek bir ekonomi yaratma vizyonuyla, aşağıda sayılan bölgelere yapılacak yatırımlar için vergi teşvikleri sunmaktadır.
- El-Baha,
- Cevf,
- Hail,
- Cizan,
- Necran ve
- Kuzey Sınır Bölgesi.
Projenin niteliklerine göre değişebilen kriterlerin karşılanması halinde, Suudi personelin yıllık mesleki eğitim masrafları ile maaşlarının %50’si vergi indirimine konu edilebilmektedir. Suudi personelin şirketteki pozisyonuna ve toplam yatırım maliyetine bağlı olarak yabancı yatırımcının sermaye payının %15’inin düşülmesi gibi ek teşvikler de sağlanabilmektedir.
Teşvikler, projenin başlamasından itibaren 10 yıl süreyle verilmektedir.
Sonuç
Suudi Arabistan, uluslararası düzeyde cazip, dirençli ve çeşitlendirilmiş bir ekonomi yaratma yönündeki ulusal vizyonundan hareketle, vergi sisteminde önemli reformlar gerçekleştirmeye devam ederken halihazırda güçlü uygulamalarını korumakta ve geliştirmektedir. Suudi Arabistan’daki yatırım ekosistemi, şirketler hukukundaki değişiklikler ve ülkenin dünyanın geri kalanıyla ekonomik ve sosyal ilişkilerini geliştirmeye yönelik açılımıyla birlikte büyümeye ve gelişmeye devam etmektedir.
Türkiye ile Suudi Arabistan ikili ticaretinin giderek büyümesiyle ve ticari fırsatların artmasıyla birlikte, Suudi Arabistan’da yapılacak yatırımların vergi mevzuat da dahil olmak üzere bütüncül bir yaklaşımla değerlendirilerek planlanması, yatırım potansiyelinin optimize edilmesi ve realize edilmesi bakımından vazgeçilmezdir.
İşbu makale genel bilgilendirme niteliğinde hazırlanmıştır. Suudi Arabistan’da yatırım süreçlerine ilişkin ticari strateji ve ihtiyaçlarınız doğrultusunda sunabileceğimiz hukuki danışmanlık hizmetimiz hakkında bilgi almak için internet sitemizde yer alan irtibat bilgilerimizden bize ulaşabilirsiniz.
