İçindekiler;
1. Giriş
Beyan ve tekeffüller (Representations and Warranties) sigortası (“Beyan ve Tekeffüller Sigortası”) günümüzde yaygın kullanım alanı bulmakta ve yüksek hacimli birleşme & devralma işlemlerinde önemli bir yer tutmaktadır.
Beyan ve Tekeffüller Sigortası, satıcı ve alıcı tarafın birleşme ve devralma işlemlerinde esneklikle hareket etmesini sağlayan, koruyucu ve taraflara güven veren alternatif bir mekanizma olarak nitelendirilmektedir.
Beyan ve Tekeffüller Sigortası, Avrupa ve Amerika’da hızlı bir ivme ile artmakta ve kullanılmakta olup, Türkiye’de ise uluslararası birleşme ve devralma işlemlerinin yaygınlaşması ile birlikte yurt içi kullanımı ve sigorta şirketlerinin bu yönde teşvik edilmesi hususları, son yıllarda sıklıkla gündeme gelmeye başlamıştır.
Beyan ve Tekeffüller Sigortası halihazırda Türkiye’de sigorta mevzuatı uyarınca henüz açıkça bir temel bulmamakla birlikte; Türkiye’deki sigorta şirketleri tarafından genel olarak veya finansal klozlar içeren poliçe düzenlemeleri altında çok nadir ve kısıtlı olarak uygulanması beklenmektedir.
2. Genel Olarak
Beyan ve Tekeffüller Sigortası genel olarak; birleşme ve devralma işlemlerine konu işlem sözleşmeleri olarak adlandırılan sözleşmelerde; pay devri veya varlık devri işlemlerine ilişkin olarak, işlem tarafı sıfatı ile bir tarafça sağlanan beyan ve tekeffül ihlalleri durumunda ortaya çıkan maddi zararların, alternatif tazmin mekanizması olarak, sigorta teminatı kapsamında teminini sağlama amacı gütmektedir.
Beyan ve tekeffüller, uluslararası birleşme ve devralma işlemlerini konu eden anlaşmalarda tarafların en çok önem verdiği sözleşme hükümleri olarak değerlendirilmektedir.
Şöyle ki beyan; hedef şirket ile ilgili olarak ticari iş, faaliyet, aktifler ve yükümlülükler ile ilgili finansal ve mali durumları ifade eden olgular olarak değerlendirilirken, tekeffül ise işlem tarafının, işlem sözleşmesinde yer alan durum ve olguların doğruluğu ve gerçekliğine ilişkin verilen taahhütler anlamına gelir. İşlem tarafları beyan ve tekeffüllerin gerçeğe aykırı olması durumunda oluşan maddi zararların tazmini için aynı zamanda sözleşmede birden fazla tazminat mekanizması da belirlemektedir.
Nitekim, işlem tarafları işlemi gerçekleştirirken, sözleşme kapsamında belirlenen beyan ve tekeffüllere dayanarak bir taahhüt çerçevesinde işlemin sonuçlarını esas alırken, söz konusu beyan ve tekeffüllerin gerçeğe aykırı olması veya ihlali halinde oluşabilecek risklerden korunmak için tazminat ve tazmin mekanizmasına ayrıca ağırlık verilmektedir.
Beyan ve Tekeffüller Sigortası’nın amacı, sözleşmedeki tazminat hükümlerine alternatif koruyucu düzenlemeler getirerek, anılan mekanizmaların tahsil zorluğunu ortadan kaldırmayı hedeflemektedir.
Bu şekilde bahse konu sigorta türü ile; sigortalı (satıcı veya alıcı) üzerindeki söz konusu beyan ve tekeffüllerin gerçeğe aykırı olması veya ihlalinden kaynaklanan maddi zararlara katlanma yükümlülüğünün sigorta şirketine devrini sağlamaktadır.
3. Beyan ve Tekeffüller Sigortası Poliçe Özellikleri
a) Poliçe Tarafı;
Satıcı ve alıcı tarafından poliçe tanzim edilmesi mümkündür.
Şöyle ki, satıcının taraf olduğu poliçeler; satıcıyı işlem kapsamında zarar gören üçüncü kişi alıcıya karşı sorumluluktan kurtarmayı hedeflemektedir. Bu kapsamda, beyan ve tekeffüllerin ihlali halinde alıcı, talebini ilk önce satıcıya iletir ve oluşan mevcut zarar satıcı tarafından tazmin edilir ise; ilgili zararın, sigorta poliçesinin kapsamında olması kaydıyla ve satıcının beyan ve tekeffüllerinde kasten veya kusurlu olarak gerçeğe aykırı olarak gizlemesi veya beyan etmemesi durumları hariç olmak üzere, ödenen söz konusu tazminat bedeli için sigorta şirketine rücu edilebilir.
Ancak uygulamada anılan poliçelere çoğunlukla alıcının taraf olduğu görülmektedir. Zira, alıcı, devir işlemi kapsamında satıcının beyan ve tekeffülleri ihlali nedeniyle ortaya çıkan maddi zararların tazmini için poliçe kapsamında doğrudan sigorta şirketine başvurabilmektedir.
b) Sigorta Teminatı;
Sigorta teminatının genellikle devir bedelinin % 10’u ila % 30’u arasında belirlendiği görülmüştür. Ancak, söz konusu bedel, her işlemin ve sözleşmenin özelliğine bağlı olarak belirlenmektedir.
c) Poliçe Teminatının İstisnaları;
Uluslararası yapılan birleşme ve devralma işlemlerinde tarafların hukuk sistemlerine göre işlem sözleşmelerinde belirlenen hak ve yükümlülükler değişiklik gösterebilir. Bu nedenle, uluslararası birleşme ve devralma işlemlerinde taraflarca yaşanabilecek mağduriyetlerin önüne geçilebilmesi bakımından poliçenin kapsamı dışında tutulan hususlar taraflarca özellikle müzakere edilerek, poliçede açıkça belirlenmektedir.
Beyan ve Tekeffüller Sigortası poliçeleri, genellikle kapsamlı bir teminat sağlamaktadır. Fakat; taraflarca bilinen ihlaller, para cezaları, devir bedeli uyarlamaları ve geleceğe yönelik beyanlar, bazı esaslı beyan ve tekeffüllerin ihlali gibi hususlar olmak üzere birtakım konular sigorta teminatının kapsamı dışında bırakılmaktadır. Ek olarak, hukuki inceleme (due diligence) sürecinde ortaya çıkan muhtemel dava riski gibi birtakım risklere ilaveten, poliçe sahibine özgü sorumluluklar da Beyan ve Tekeffüller Sigortası poliçesinin kapsamı dışında tutulmaktadır.
4. Beyan ve Tekeffüller Sigortası Avantajları
Beyan ve Tekeffüller Sigortası ile birlikte, sözleşme müzakereleri boyunca ve işlemin kapanış sonrası döneminde tarafların konumu güçlenmektedir. Bu kapsamda özellikle uluslararası birleşme ve devralma işlemlerindeki bazı zararların tazmin yükümlülüğünün üçüncü kişi sigorta şirketine geçmesi ile birlikte; birleşme ve devralma işlemlerinin uzun vadede risklerinin ve tahsil kabiliyetinin daha başarılı ve hızlı bir şekilde gerçekleşmesine olanak sağlanmaktadır.
Beyan ve Tekeffüller Sigortası’nın alıcılar tarafından tercih edilmesinin en önemli etkenleri arasında;
- Uygulamada tanzim edilen işlem sözleşmelerindeki düşük tazminat bedellerinin üst sınırlarının yükseltilmesi,
- Tazminata ilişkin belirlenen zamanaşımı sürelerinin poliçe ile arttırılması ve
- Zararlarının tahsil kabiliyetinin güvence altına alınması
etkenleri sayılabilir.
Beyan ve Tekeffüller Sigortası poliçeleri, beyan ve tekeffüllerin ihlallerinden kaynaklanan maddi zararların poliçe teminatı kapsamında karşılanması sebebiyle hedef şirketin finansal sıkıntı yaşamakta olduğu ve satıcının beyan ve tekeffüllerin ihlali durumu için yeterli tazminat imkânı sağlamadığı birleşme ve devralma işlemleri başta olmak üzere; tarafların ticari ve finansal risk beklentilerini karşılamakta ve poliçe sahibinin finansal durumunun korunması için alternatif çözümler sunmaktadır.
5. Türk Sigorta Hukuku Bakımından Uygulaması
Türkiye’de sigorta hukuku 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu (“Kanun”) ve Sigorta Branşlarına İlişkin Tebliğ (“Tebliğ”) kapsamında düzenlenmektedir.
Tebliğ’de açıkça Beyan ve Tekeffüller Sigortası’na ilişkin herhangi bir düzenleme yer almadığından ve mevzuat gereği sigortacılık faaliyetleri ruhsata tabii olduğundan dolayı herhangi bir sigorta şirketinin Beyan ve Tekeffüller Sigortası isminde bir poliçe düzenlemesi hukuken mümkün olmamaktadır. Bu nedenle anılan sigorta türü uygulamada genellikle, sorumluluk sigortası olarak adlandırılmaktadır. Bu kapsamda, Beyan ve Tekeffüller Sigortası’nın herhangi bir yasal zemini halihazırda Türk mevzuatında bulunmadığından, işlem tarafları anılan poliçeleri Türkiye dışında faaliyet gösteren sigorta şirketleri aracılığıyla düzenlemeyi tercih etmektedir.
6. Sonuç Olarak
Beyan ve Tekeffüller Sigortası, birleşme devralma işleminin tarafları için süreç kapsamındaki risk yönetim mekanizmasının bir unsuru ve alternatif bir tazmin yöntemi olarak nitelendirilmektedir.
Anılan sigorta türü dünyada özellikle Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık başta olmak üzere günden güne daha fazla yaygınlaşmakta olup, anılan sigorta türünün Türkiye’deki sigorta şirketleri tarafından genel olarak veya finansal klozlar içeren poliçe düzenlemeleri altında çok nadir ve kısıtlı olarak dahi olsa uygulamaya alınması beklenmektedir.
Saygılarımızla,
Kılınç Hukuk & Danışmanlık – Birleşme ve Devralmalar Departmanı
