İçindekiler;
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Tarafından Yayınlanan Genelge ile Havayolu Taşımacılığı İçin Yeni Hijyen ve Güvenlik Tedbirleri Getirildi
Küresel Covid-19 salgınının, dünya ekonomisinde yarattığı ekonomik kriz ve daralmadan, en fazla etkilenen sektörlerin başında şüphesiz sivil havacılık gelmektedir. Hastalığın Çin dışındaki ülkelerde görülmeye başlaması ile getirilen uçuş kısıtlamaları, Dünya Sağlık Örgütü’nün hastalığı pandemi ilan etmesi ile uygulama alanını artırmış ve tüm dünyadaki hava ulaşımı neredeyse tamamen durma noktasına gelmiştir. Uluslararası Hava Taşımacıları Birliği -IATA küresel çapta havayollarının 2020 yılı için kar kaybını %55 ve 314 Milyar Dolar olarak güncellemiş[1] ve önümüzdeki 5 yıllık havayolu yolculuk öngörüsünde[2] sivil havacılık sektörünün ekonomik verilerinin, ülkelerin ekonomilerindeki daralmaların toplanma hızından daha yavaş bir hızda -en iyimser tahmin ile 2023 yılında- 2019 değerlerine döneceğini ifade etmiştir. Tüm olumsuz gelişmelerden ülkemizdeki sivil havacılık sektörü de nasibini almış ve Türkiye’de ilk vakanın ortaya çıkması ile birlikte önce riskli ülkelere yapılacak uçuşlar, ardından tüm yurtdışı ve yurtiçi uçuşlar iptal edilmiştir.
Böylesine derinden etkilenen sivil havacılık sektörünün yeniden faaliyete başlaması, salgının yayılımını engelleyici yeni kural ve prosedürlerin uygulamaya alınarak mümkün olabileceği ulusal ve uluslararası pek çok sivil havacılık otoritesi tarafından ifade edilmiştir. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (“SHGM”) 27.05.2020 günü yayınladığı Havaalanı Pandemi Tedbirleri ve Sertifikasyonu Genelgesi (“Genelge”) ile Türk sivil havacılık sektörünün uzun süredir beklediği havayolu taşımacılığındaki yeni standartları kamuoyu ile paylaşmış ve Genelge ile ulusal düzeyde havacılık sektörünün “yeni normali” böylece yürürlüğe girmiştir.
Havayolu Ulaşımının Yeni Standartları: Sosyal Mesafe, Temassız İşlem Ve Sterilizasyon
Genelge’nin getirdiği en önemli değişiklik havaalanlarının yeni bir sertifikasyon yükümlülüğü altına girmesi olup işbu Genelge kapsamında havaalanı işletmecilerine verilecek olan sertifika, ilgili havaalanında seferlerin icra edilmesi için zorunlu hale getirilmiştir. Havaalanı işletmecileri; Genelge ekinde ve Şikago Sözleşmesi’nin[3] 9 numaralı ekinde[4] bulunan tüm koşulları karşılamak, bu koşulların karşılanabilmesi amacıyla oluşturulan kural ve protokolleri ihtiva edecek bir “Havaalanı Pandemi Önleme Tedbirleri El Kitabı” hazırlayarak SHGM’nin onayını almak ve salgın hastalığın yayılımının önlenmesinin daimi olarak izlenmesi, kararlaştırılan önlemlerin takip ve kontrolü için “Havaalanı Güvenlik Komisyonu (Pandemi Komisyonu)” oluşturmak zorundadırlar.
Genelge ile birlikte getirilen yeni havaalanı standartları ile kamuoyunun Covid-19 pandemi sürecinde aşina olduğu pek çok önlem; yolculardan, havaalanı görevlilerine, kara – hava operasyonlarından destek hizmetlerine kadar neredeyse her faaliyet alanı için zaruri hale getirilmiştir. Bu standartların temelinde ise hiç şüphesiz sosyal mesafe yer almaktadır.
Genelge ile bir yolcunun herhangi havaalanının terminale girdiği noktadan -hatta terminale varış için kullandığı transfer aracından- varış noktasında terminalden çıkana kadar sosyal mesafe ve sterilizasyon zincirinin bozulmadan seyahat edebilmesinin temini amaçlanmıştır.
Bu doğrultuda Genelge kapsamında;
- Havaalanı terminallerine zorunlu haller haricinde karşılama, refakat, uğurlama vb. nedenlerle uçuşla alakadar olmayan kişilerin alınmaması,
- Güvenlik kontrol noktasında elle üst aramasının son seçenek olarak değerlendirilmesi, bunun öncesinde çeşitli manyetik tarama ekipmanlarından daha sık yararlanılması,
- Hiçbir kimsenin ne amaçla olursa olsun maskesiz havalimanı terminaline alınmaması, terminal girişinde ve varış limanında ateş ölçümü yapılması,
- Güvenlik kontrolü, bekleme salonu gibi alanlarda kuyruk ve yığılmanın önüne geçilmesi adına gerekli işaret, uyarı ve fiziki önlemlerin alınması,
- Havaalanlarında belirlenen standart ve döngüde temizlik ve sterilizasyon işlemlerinin aksatmadan yapılması ve havaalanı havalandırma sistemlerinde HEPA filtrelerinin kullanılması,
- Tüm havaalanı çalışanlarının görev yerlerine göre maske, eldiven, siperlik ve/veya tulum kullanması; pandemi önlemleri konusunda düzenli eğitime tabi tutulmaları ve moral – motivasyon bakımından desteklenmesi,
- Kimlik kontrolü, check-in, ödeme ve uçağa biniş dahil her türlü temas ihtimali olan işlemin mümkün mertebe temassız ve mobil işlem kanalları kullanılarak gerçekleştirilmesi,
- Uçuşlara, kabin bagajı kabul edilmesi uygulamasına son verilmesi
gibi pek çok önlem çeşitli başlıklar altında detaylı olarak havaalanı işletmecileri ve sektör paydaşları ile paylaşılmıştır.
Genelge İle Getirilen Standartlara Aykırı Davranmanın Yaptırımı:
Karantina ve Operasyona Kapatma
Genelge ile getirilen sertifikasyon sistemi havaalanları için faaliyette bulunmalarının ön koşulu olup bu sertifikanın her yıl yenilenmesi gerekmektedir. Genelge’nin 11/2. maddesi; bir havaalanının yolcu trafiğine açılması için ilgili havaalanının Genelge’de düzenlenen tüm kriterleri karşılamasına bağlanmıştır. Aynı doğrultuda, Genelge’de belirtilen kriterleri karşılamayan havaalanlarından Genelge’nin 13. maddesi uyarınca, öncelikle uyarılarak tespit edilen eksiklik ve kusurların derhal giderilmesi istenecektir. Bunun yerine getirilmediği durumlarda ise SHGM, 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu’nda yer verilen cezaları vermeye veya havaalanını geçici olarak kapatmaya ve/veya havaalanı için karantina uygulanmasına karar verebilecektir. Genelge, alınacak tedbirler konusunda herhangi bir sınırlama getirmemiş, yukarıda sayılan tüm tedbirleri örnek olarak sayarak her türlü tedbirin alınabileceği vurgulanmıştır.
Sonuç olarak; SHGM’nin yayımladığı Genelge ile, sivil havacılık tarihinde, ikinci dünya savaşından bu yana geçireceği en büyük değişim süreci ulusal seviyede başlamış olup sektörün yeni normali, havayolu şirketlerinin uygulamaları, salgının seyri ve SHGM ile IACO kararları ile önümüzdeki süreçte açıklık kazanacaktır.
Saygılarımızla,
Kılınç Hukuk & Danışmanlık
[1] https://www.iata.org (E.T:01.06.2020)
[2] https://www.iata.org/en/iata-repository/publications/economic-reports/covid-19-outlook-for-air-travel-in-the-next-5-years/
[3] Şikago’da 7 Aralık 1944 Tarihinde Akit Ve İmza Edilmiş Olan Milletlerarası Sivil Havacılık Geçici Sözleşmesi. Sözleşme ulusal hukuk sistemimize 12.06.1945 tarihli ve 6029 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Onama Kanunu ile dahil olmuştur.
[4] Ek-9, “Kolaylıklar” başlığını taşımakta olup; hava araçları, yolcu, yük ve diğer ilgililerin uluslararası havaalanlarına giriş ve çıkışlarının çabuklaştırılmasına ilişkin koşulları ihtiva etmektedir.
[2] https://www.iata.org/en/iata-repository/publications/economic-reports/covid-19-outlook-for-air-travel-in-the-next-5-years/
