Çin Halk Cumhuriyeti’nde ortaya çıkan ve pek çok ülkeye yayılarak Dünya Sağlık Örgütü tarafından küresel çapta pandemi olarak ilan edilen koronavirüsü (“Covid-19”) salgını sebebiyle hükümetler ve şirketler gerekli tedbirlerin alınması, salgının yayılmasının önlenmesi ve ekonomik hayatın bu olağanüstü durumdan en az şekilde zarar görmesini sağlamak üzere acil eylem planları açıklamaktadırlar. Bu çalışmamız kapsamında Covid-19 virüsünün yarattığı global etki çerçevesinde rekabet hukuku uygulamaları ile Rekabet Kurumu nezdindeki işlem süreçlerine olası etkileri ve şirketler bakımından potansiyel rekabet hukuku riskleri değerlendirmektedir.
T.C. REKABET KURUMU FAALIYETLERI BAKIMINDAN DEĞERLENDİRME
22.03.2020 tarihli ve 31076 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Covid-19 Kapsamında Kamu Çalışanlarına Yönelik İlave Tedbirler ile İlgili 2020/4 Sayılı Genelge” ile kamu kurum ve kuruluşlarında kamu hizmetlerini aksatmayacak şekilde asgari sayıda personel bulundurulması şartıyla; dönüşümlü çalışma veya uzaktan çalışma gibi esnek çalışma yöntemlerinin uygulanabileceği kararlaştırılmıştır. Bu genelge kapsamında T.C Rekabet Kurumu (“Kurum”) da çalışmalarını olağan şekilde sürdürmeye devam etmektedir. Yukarıda belirtilen esnek çalışma yöntemleri uygulaması çerçevesinde Kurum nezdinde gerçekleştirilecek işlemlerin, bilhassa Rekabet Kurulundan İzin Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında Tebliğ uyarınca birleşme ve devralmalara ilişkin izin başvurularının veya Kartellerin Ortaya Çıkarılması Amacıyla Aktif İşbirliği Yapılmasına Dair Yönetmelik uyarınca kartellerin ve diğer rekabeti sınırlayıcı nitelikteki uygulamaların taraflarının gerçekleştireceği pişmanlık başvurularının sonuçlanması bakımından gecikmeler yaşanması olası görülmekle birlikte bu işlemlere ilişkin başvuruların ertelenmesi veya Kurum tarafından alınmaması durumu söz konusu değildir.
HÂKIM DURUMUN KÖTÜYE KULLANILMASI BAKIMINDAN DEĞERLENDİRME
Covid-19 virüsü salgını; ilaç, tıbbi cihaz, dezenfektan maddeler ve tıbbi maskeler gibi sağlık ürünleri, narenciye, kuru bakliyatlar gibi gıda ürünleri ve kişisel bakım yahut ev hijyeninin sağlanmasında kullanılan tuvalet kâğıdı, sabun ve sair nitelikte hızlı tüketim ürünlerine olan talebin de öngörülemeyecek şekilde ve hızda artmasına neden olmuştur.
Bu tür ürünler için meydana gelen beklenmedik talep artışının bu ürünler bakımından stok açığı yaratması kaçınılmaz olup bu durumun işletmeler tarafından kötü niyetli olarak kullanılması ve fiyat artırma yoluna gidilmesi söz konusu olmaktadır. Fiyat tespiti, bölgelerin ya da ticaret kanallarının paylaşılması, arz miktarının kısıtlanması veya kotalar konması, ihalelerde danışıklı hareket konularında, rakipler arasında gerçekleşen, rekabeti sınırlayıcı anlaşma ve/veya uyumlu eylemlerde bulunan ve kartel olarak sınıflandırılan rekabet hukuku ihlalleri Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşma, Uyumlu Eylem Ve Kararlar İle Hakim Durumun Kötüye Kullanılması Halinde Verilecek Para Cezalarına İlişkin Yönetmelik’in 5. (beşinci) maddesi kapsamında para cezası ile cezalandırılmaktadır.
Bu ceza hesaplanırken nihai karardan bir önceki mali yıl sonunda oluşan veya bunun hesaplanması mümkün olmazsa nihai karar tarihine en yakın mali yıl sonunda oluşan ve Rekabet Kurulu tarafından saptanacak olan yıllık gayri safi gelirlerinin;
- Karteller için yüzde ikisi ile yüzde dördü
- Diğer ihlaller için, binde beşi ile yüzde üçü,
arasında bir oran esas alınmakta olup koronavirüs (Covid-19) salgınına ilişkin sürecin etkisi ile belirtilen ürünlere yönelik arz-talep dengesinden hareketle hakim durumun kötüye kullanılması da açık bir rekabet hukuku ihlali olup Kurum tarafından ceza tesis edilebilecektir.
SONUÇ
Koronavirüs salgınına ilişkin gerek hükümet tarafından salgının yayılmasına yönelik olarak alınan sağlık tedbirleri gerekse şirketler tarafından sürecin mümkün olan en az kayıpla atlatılmasına yönelik ekonomik tedbirlerin rekabet hukuku işlemleri bakımından da etkili olması kaçınılmazdır. Bu doğrultuda Kurum, ihtiyaçları karşılayabilecek sayıdaki çalışanı ile faaliyetlerini sürdürmekte olup hem Kurum’a gerçekleştirilecek başvurular yönünden hem de bu süreçte işletmeler tarafından hakim durumun kötüye kullanılması başta olmak üzere gerçekleştirilmesi muhtemel rekabet ihlalleri bakımından faaliyetlerini olağan şekilde sürdürmeye devam etmektedir.
Saygılarımızla,
Kılınç Hukuk ve Danışmanlık
