I. GİRİŞ
Dijitalleşen dünya düzeninde haberleşme, sosyalleşme, bilgi edinme gibi pek çok ihtiyaç ve konu internet ortamı üzerinden sağlanılmaktadır. İçerikler, veriler ve bilgiler internet ortamı üzerinden aktarılmakta ve iletilerek ulaşılabilir kılınmaktadır. İnternet kullanımının her geçen gün artması, kullanım alanlarının genişlemesi hukuki olarak bir takım hak ve yükümlülüklerin de aynı kapsamda en detaylı şekilde ele alınması zorunluluğunu beraberinde getirmiştir.
Bu bakımdan 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun (“Kanun”) 23 Mayıs 2007 tarihli ve 26530 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış olup ülkemizde internet ve dolayısıyla sosyal medya kuralları hukuki zemine oturtulmuştur. Kanun ile birlikte, İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesine Dair Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”) ve sair mevzuat, hızla gelişen internet ve sosyal medya kullanımında kişi, kurum ve kuruluşların hukuki ve cezai hak ve yükümlülüklerini düzenlemektedir.
Kanun ve Yönetmelik çerçevesinde internet sujeleri, aşağıda belirtildiği üzere, 4 (dört) ana başlık altında toplanabilecektir. Bunlar;
- Kullanıcılarına internet ortamına erişim olanağı sağlayan erişim sağlayıcılar,
- İnternet ortamı üzerinden kullanıcılara sunulan her türlü bilgi veya veriyi üreten, değiştiren ve sağlayan içerik sağlayıcılar,
- Kişilere belli bir yerde ve belli bir süre internet ortamı kullanım olanağı sağlayan toplu kullanım sağlayıcılar ve
- İşbu makalenin konusunu oluşturan hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten yer sağlayıcılardır.
Bu makalede, hemen hemen her yaştan kişi ve kurumun pek çeşitli amaçlar ile kullandığı facebook, instagram, twitter ve benzeri yer sağlayıcılarının hukuki sorumlulukları ele alınmıştır.
II. YER SAĞLAYICI NEDİR?
Yer sağlayıcılar, sosyal medya, sözlük, forum, bloglar vb. platformları kapsamaktadır. Yer sağlayıcılar bünyelerindeki içeriklerin hukuka uygunluğunu kontrol etmekle yükümlü değillerdir. Ancak, yetkili makamların veya hak sahiplerinin uygunsuz bir içeriği veya paylaşımı yer sağlayıcıya bildirmesi itibariyle, yer sağlayıcının hukuki sorumluluğu gündeme gelebilecektir.
Türkiye’de erişim sağlayıcı veya yer sağlayıcı olarak faaliyette bulunabilmek için Telekomünikasyon Kurumu tarafından verilen Kanun kapsamındaki yetkilendirmeyi içeren faaliyet belgesinin bulunması şarttır (Ticari amaçlı hizmet veren yer sağlayıcı listesine Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun https://www.btk.gov.tr/ticari-amacli-hizmet-verenler-yer-saglayici-listesi uzantısından erişim sağlanabilemektedir.).
III. YER SAĞLAYICININ ANA YÜKÜMLÜLÜKLERİ NELERDİR?
Öncelikle ve önemle belirtmek gerekir ki, yer sağlayıcı, yer sağladığı içeriği kontrol etmek veya hukuka aykırı bir faaliyetin söz konusu olup olmadığını araştırmakla yükümlü değildir. Bununla birlikte, yer sağlaycıların ana yükümlülükleri aşağıda sayılamaktadır:
(i) Yer sağlayıcı, ceza sorumluluğu ile ilgili hükümler saklı kalmak kaydıyla, Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine göre Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı (“Başkanlık”), adli makamlar veya hakları ihlal edilen kişiler tarafından haberdar edilmesi halinde ve teknik olarak engelleme imkânı bulunduğu ölçüde hukuka aykırı içeriği yayından kaldırmakla yükümlüdür.
(ii) Yer sağlayıcı trafik bilgisini 6 (altı) ay saklamak, bu bilgilerin doğruluğunu, bütünlüğünü oluşan verilerin dosya bütünlük değerlerini zaman damgası ile birlikte saklamak ve gizliliğini temin etmekle yükümlüdür.
(iii) Yer sağlayıcıları, bilgilendirme yükümlülükleri kapsamında;
- Gerçek kişi ise; adı ve soyadı, tüzel kişi ise; unvanı ve sorumlu kişiler, vergi kimlik numarası veya ticaret sicil numarası,
- Yerleşim yeri, tüzel kişi ise merkezinin bulunduğu yer,
- Elektronik iletişim adresi ve telefon numarası,
- Sunduğu hizmet, bir merciin iznine veya denetimine tabi bir faaliyet çerçevesinde yapılıyor ise, yetkili denetim merciine ilişkin bilgiler.
şeklindeki tanıtıcı bilgilerini, kendilerine ait internet ortamında, kullanıcıların ana sayfadan doğrudan ulaşabileceği şekilde ve iletişim başlığı altında, doğru, eksiksiz ve güncel olarak bulundurmakla yükümlüdür. Bu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde Başkanlık tarafından idari para cezası uygulanmaktadır.
(iv) Yer sağlayıcılık bildiriminde bulunmayan veya Kanun’daki yükümlülüklerini yerine getirmeyen yer sağlayıcı hakkında 10.000-TL’den 100.000-TL’ye kadar idari para cezası verilir.
IV. İÇERİĞİN YAYINDAN KALDIRILMASI VE ERİŞİMİN ENGELLENMESİ
İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia eden kişi, kurum veya kuruluşlar;
- Öncelikle, içeriğin yayından çıkarılması amacıyla içerik sağlayıcısına iletişim adresleri üzerinden gerçekleştirilecek bildirim yöntemi ile içeriğin yayından çıkarılmasını isteyebilir. Bu talep, kural olarak, 24 (yirmi dört) saat içinde cevaplandırılmalıdır.
- Makul sürede içerik sağlayıcıdan sonuç alınamaması hâlinde ise yer sağlayıcısına başvurarak içeriğin yayından çıkarılmasını isteyebilir. Bu talep, kural olarak, 24 (yirmi dört) saat içinde cevaplandırılmalıdır.
- Yahut, yukarıdaki uyarı yöntemleri yerine sulh ceza hâkimine başvurarak içeriğe erişimin engellenmesini talep edebilir.
Bununla birlikte, gecikmesinde sakınca bulunan hallerden olan; (i) yaşam hakkı ile kişilerin can ve mal güvenliğinin korunması, (ii) millî güvenlik ve kamu düzeninin korunması, (iii) suç işlenmesinin önlenmesi veya (iv) genel sağlığın korunması gibi sebeplerle içeriğin kaldırılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı verilebilir. İlgili karar, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından erişim sağlayıcılara ve ilgili içerik ve yer sağlayıcılarına bildirilmesini müteakip 4 (dört) saat içinde yerine getirilmelidir. Aksi halde, 50.000-TL’den 500.000-TL’ye kadar idari para cezası uygulanabilmektedir.
V. SONUÇ OLARAK
Dijitalleşen dünya düzeninde internet kullanımının her geçen gün artması, kullanım alanlarının genişlemesi hukuki olarak bir takım hak ve yükümlülüklerin de aynı kapsamda en detaylı şekilde ele alınması zorunluluğunu beraberinde getirmiştir. Dünyada, internet erişimi olan neredeyse herkesin, devamlı ve yükselen bir hızla dijital mecraları ve internet ortamını yaygın olarak kullanması nedeniyle; hukuka aykırı paylaşımların efektif ve hızlı bir şekilde saptanması, engellenmesi ve yayından kaldırılmasına yönelik talepler olmaktadır.
Bu kapsamda, her ne kadar, Instagram, Youtube ve Facebook gibi yer sağlayıcılar tarafından kullanıcılarının paylaşımlarının hukuka uygunluğunu kontrol etme yükümlülüğü bulunmamasına karşılık, hukuka aykırı paylaşımların varlığı halinde bu platformların bir takım yükümlülükleri bulunmakta olup, aksi takdirde idari para cezaları uygulanmaktadır.
Saygılarımızla,
Kılınç Hukuk & Danışmanlık
