GİRİŞ
Ortaklıklar, başta finansman ihtiyaçlarını karşılamak üzere çeşitli sebeplerle paylarını halka arz ederler. Halka arzın; tanıtım ve reklamlar sayesinde ortaklığın tanıtımını sağlama, finansal kuruluşlar nezdinde kredibiliteyi artırma, sermaye piyasası mevzuatında yer alan kurumsal yönetim ilkelerine uyum zorunluluğunun bir sonucu olarak kurumsallaşma ve vergi yönünden çeşitli avantajları bulunmaktadır.
Ortaklıklar kuruluşta veya kuruluştan sonra sermaye artırımı veya ortakların mevcut paylarının borsa kotuna alınması suretiyle halka arz edilebilir. Bu şekilde gerçekleşen halka arzlar, uygulamada “ilk halka arz” olarak adlandırılmakta olup makalemizde, halka arza hazırlık ve Sermaye Piyasası Kurulu (“Kurul”) ve Borsa İstanbul A.Ş. (“BİST”) nezdinde yürütülen süreçlere değinilmiştir.
A. ÖN ŞARTLAR
Payları ilk defa halka arz edilecek ortaklıkların halka arz öncesinde belirli ön şartları sağlaması gerekmektedir. Bu kapsamda ortaklığın anonim şirket türünde olması, sermayesinin tamamının ödenmiş olması, istisnalar hariç olmak üzere son 2 yıl içinde sermayesinde varlıkların gerçeğe uygun değere taşınması suretiyle oluşan değer artış fonları ve benzeri fonlar bulunmaması gerekmektedir. İlaveten, son 2 yıla ait bağımsız denetimden geçmiş finansal tablolara göre belirli bir aktif toplam ve net satış hasılatının sağlanması şarttır. İlişkili taraflardan olan alacaklar için de birtakım eşikler öngörülmüştür.
Önemle belirtmek gerekir ki, borsada işlem görecek payların serbestçe dolanımını sağlamak adına, bu paylar üzerinde rehin, teminat ve benzeri devir ve tedavülü kısıtlayıcı, pay sahipliği haklarının kullanılmasını engelleyici kayıtlar bulunması yasaktır; borsa kotuna alınmayacak paylar bakımından ise böyle bir zorunluluk bulunmamaktadır.
B. HALKA ARZA HAZIRLIK
Şirketlerin Kurul ve BİST’e başvurmadan önce yapmaları gereken hazırlıklar aşağıdaki şekildedir:
B.1. Aracı Kuruluş ve Danışman Seçimi
Ortaklığın, yetkili bir aracı kurum veya konsorsiyum ile halka arza aracılık sözleşmesi imzalaması gerekmektedir. Aracılık sözleşmesi ile aracı kuruluş, ücret veya komisyon karşılığında payların yatırımcılara satışına aracılık etmeyi taahhüt eder. Payları ilk defa halka arz edilecek ortaklığın, ek satış hariç halka arz edilecek payları için aracılık sözleşmesi, halka arz fiyatı baz alınarak hesaplanacak piyasa değerine göre kısmen veya tamamen yüklenimli olarak yapılır.
B.2. Finansal Tabloların Hazırlanması ve Bağımsız Denetim
Ortaklığın son 3 yıla ve varsa ilgili ara döneme ait finansal tabloları sermaye piyasası mevzuatına uygun olarak hazırlanır ve bağımsız denetimden geçirilir. İzahnamede yer alacak finansal tablolara II-5.1 sayılı İzahname ve İhraç Belgesi Tebliği’nde yer verilmiştir.
B.3. Bağımsız Hukukçu Raporu
Ortaklık ile daha önceden doğrudan veya dolaylı ilişkisi bulunmayan hukukçular tarafından “bağımsız hukukçu raporu” hazırlanmalıdır. Raporda incelenen belgeler özetle ortaklığın sicil kayıtları, son 3 yılı kapsar ticari defterleri, sözleşmeleri, ruhsat ve lisansları, malvarlığı, ortak ve yöneticilerin adli sicil kayıtları ve önemli uyuşmazlıklardan oluşmaktadır. İlaveten, ortaklığın tabi olduğu mevzuat tespit edilir, herhangi bir usulsüzlük var ise açıkça belirtilir.
B.4. İzahnamenin Düzenlenmesi
İzahname; ortaklığı yatırımcıya tanıtan, ortaklığın finansal ve hukuki durumu ve hedeflerine, borsada işlem görecek payların özelliklerine ve hak ve risklere yer verilen, yatırımcının doğru bilgilendirilerek karar almasını sağlamaya yönelik bir kamuyu aydınlatma belgesidir. Finansal denetim ve hukuki inceleme sürecinden geçen ve halka arz olmak isteyen ortaklık izahname düzenler. İzahnamenin hazırlanmasına ilişkin standartlar Kurul tarafından düzenlenmiştir.
B.5. Esas Sözleşme Tadili ve Genel Kurul Kararı
Ortaklığın yönetim kurulu, esas sözleşmeyi Kurul düzenlemeleri ve sermaye piyasası mevzuatına uyumlu hale getirmek amacıyla tadil tasarısı hazırlar. Tadil tasarısı, ortaklığın hukuki ve finansal durumuna ilişkin ilave bilgi ve belgeler ile Kurul onayına sunulur. Kayıtlı sermaye sistemini benimseyecek ortaklıklar için, Kurul’un uygun görüş kararı ile, ayrıca Ticaret Bakanlığı’na izin için başvuru yapılır.
Ortaklık genel kurulu, Kurul’un uygunluk kararından itibaren en geç 6 ay içerisinde esas sözleşme tadilini karara bağlar.
B.6. Fiyat Belirlenmesi
Aracı kuruluş, halka arz fiyatının belirlenmesi amacıyla ortaklığın değer tespitine yönelik fiyat tespit raporu hazırlar. Fiyat tespit raporu izahname ile birlikte yayınlanır, Kurul ve BİST tarafından herhangi bir müdahalede bulunulmaz.
C. HALKA ARZ
Halka arz süreci Kurul’un, borsada işlem görme süreci ise BIST’in onay incelemelerine tabii olup, bu kapsamda bir dizi başvuru gerçekleştirilir.
C.1. Kurul’a ve BIST’e Başvuru
Ortaklık, izahnamenin onaylanması için Kurul’a başvuruda bulunur. Kurul onayına sunulan izahname, ortaklığın internet sitesinde ve Kamuyu Aydınlatma Platformu (“KAP”) üyeliğinin bulunması durumunda KAP’ta ve varsa yetkili kuruluşun internet sitesinde ilan edilir. Kurul, payların ilk defa halka arzında 20 iş günü içerisinde izahnameye ilişkin kararını verir. Onaylı izahname, 15 iş günü içerisinde ortaklığın internet sitesinde, üyeliğinin bulunması durumunda KAP’ta ve varsa yetkili kuruluşun internet sitesinde ilan edilir.
Ortaklık veya aracı kuruluş, izahnamenin onaylanması için Kurul’a yapılan başvuruya ek olarak, borsa kotuna alınmak için BİST’e başvuruda bulunur. Başvuruya, taslak izahname ve dayanak finansal raporlar da eklenir. Başvuru, BİST tarafından istenecek bilgi ve belgelerin eksiksiz olarak sunulmasından itibaren 20 iş günü içinde karara bağlanır. Ortaklıkların ilk defa kota alınan payları yıldız pazar, ana pazar, alt pazar veya girişim sermayesi pazarında işlem görebilir. Ortaklık paylarının işlem göreceği pazar, Borsa İstanbul A.Ş. Kotasyon Yönergesi’ne uygun olarak BİST tarafından belirlenir.
C.2. Diğer Başvurular
Payları ilk defa halka arz olacak ortaklık;
- Takas ve Saklama Bankasına müracaat ederek borsada işlem görecek paylara ISIN kodu tanımlanmasını sağlar.
- Merkezi Kayıt Kuruluşuna üyelik için başvuruda bulunur.
- KAP’ta üyelik işlemlerini tamamlar.
C.3. Tasarruf Sahiplerine Satış Duyurusu
Sermaye artırımı ve ortakların mevcut paylarının satışı yoluyla halka açılacak ortaklıklar, halka arz edilecek paylara ilişkin tasarruf sahiplerine satış duyurusu hazırlayarak Kurul onayına sunar. Tasarruf sahiplerine satış duyurusu, yeni pay alma hakkı kullanım süresinin bitiminden veya yeni pay alma hakkı kullandırılmıyorsa izahnamenin ilanından sonra ortaklığın internet sitesinde, KAP üyeliğinin bulunması durumunda KAP’ta ve yetkili kuruluşun internet sitesinde aynı gün içinde ilan edilir.
D. HALKA ARZIN GERÇEKLEŞMESİ VE BORSADA İŞLEM GÖRME
Ortaklık payları; izahname, tasarruf sahiplerine satış duyurusu ve Kurul düzenlemelerine uygun şekilde halka arz edilir. Halka arza ilişkin satış sonuçları KAP’ta ilan edilerek Kurul ve BİST’e bildirilir. BİST tarafından satış sonuçları değerlendirilerek gerekli şartları sağlanması durumunda borsa kotuna alınır ve işlem görmeye başlar.
E. SONUÇ
Halka arz, ortaklığın bu yöndeki kararı üzerine esas sözleşme tadilinin hazırlanması ile birlikte temelde Kurul ve BİST nezdinde ortaklık, aracı kuruluş ve danışmanlar ile yürütülen, sermaye piyasası hukukunda kaynağını bulan bir süreçtir. Bu süreçte, mevzuat gereği ortaklığa ilişkin birçok bilgi kamuya açıklanır ve kurumsal yönetim ilkelerine uyum amacıyla ortaklığın organizasyonunda değişiklikler yapılır. Başarılı bir halka arz için halka arz planlayan ortaklığın, aracı kuruluş ile birlikte bağımsız denetçiler, finansal danışmanlar ve hukukçular ile çalışması gerekmektedir. Bu çerçevede, halka arz süreçlerindeki tecrübelerimiz bize, halka arz sürecindeki stratejik hususların, halka arz planlama aşamasının ve halka arz aşamasının iyi planlanmış ve yoğun bir emek gerektiren bir süreç olduğunu ve önceden gerekli planlama ve hazırlıkların başlanmış olmasının elzem olduğunu göstermektedir.
