Gerçekten inandığınız bir fikriniz var ve hayata geçirmek istiyorsunuz. Fikri hayata geçirirken hem Türkiye’de hem de yurtdışında pazara ulaştırma hedefiniz var. İşin en başında ise maliyeti en az ama en avantajlı şartların yer aldığı ve stratejik öneme sahip bir ülkede şirket kurmak çok önemli. Bu noktada, genel bir internet araştırması yaptığınızda özellikle Estonya’nın bir Startup Cenneti olduğuna ilişkin birçok yazı ve öneri görüyorsunuz.
Peki bu kadar yazı ve öneri gerçekten doğru mu? Estonya bir Startup Cenneti mi? Yoksa tüm bu söylenenler sadece bir balondan mı ibaret?
İşte bu noktada belki de sizler için faydalı olacağını düşündüğüm bu konuyu masaya yatırarak Estonya’nın avantajlı olup olmadığını incelemek istiyorum.
Bir startup’ın şirket kurmayı planladığı ülkeden beklentileri genel anlamda evrak işlerinin daha az olması, bürokratik işlerle uğraşmamak, vergi avantajlarının fazlalığı, şirket kuruluşu için daha basit prosedürlerin aranması, daha az maliyetli şirket kuruluşu, fikrin gelişmesi için teknik destek ve teknoloji olabilir. Estonya ise tüm bunları ve daha da fazlasını vadeden bir ülke olması sebebiyle Startup’lar için cazip bir stratejik konum haline gelmekte. Şöyle ki;
Neden Estonya Startup’lara bu kadar ilgi göstermekte?
Estonya Devleti’nin çalışan popülasyonunun yaklaşık %10’u IT sektöründe çalışmaktadır. Dolayısıyla devletin gayri safi yurtiçi hasılasının %7’si teknoloji sektörünün çalışmalarından oluşmaktadır. Diğer yandan, Estonya, “The World Bank Doing Business 2020” sıralamasında 18. sıradadır. Devletin istikrarlı politikası, bürokratik figürlerin ve baskıların olmayışı ve vergi sisteminin şeffaflığı ile beraber yıllar içinde ekonomik olarak büyük daha büyük sıçramalar yaşanması beklenmektedir.
Diğer yandan Estonya Devleti 2023 yılına kadar başarılı bir ülke inşa etme misyonuna ulaşmak için birçok hedefi bulunduğunu açıkladı. Bu hedefler arasında ise, uluslararası alanda tanınan markaların sayısının 2023 yılına kadar 20’ye çıkartmak olduğu belirtildi. Ayrıca, 2019–2023 yılları arasında toplamda Estonya’ya çekilen yatırımlar ile 1.5 Milyar Euro değerinde 5.000 yeni iş olacağı eklendi. Dolayısıyla Estonya Devleti hedeflerine ulaşmak için tüm şirketlerin yanında olmayı kendisine misyon edinmiş durumda.
Estonya’da İş Başlatmak İstemenize Neden Olabilecek Birkaç Neden:
Estonya’da bir iş kurma ve yönetme kolaylığı
Estonya Devleti’nin Estonya’yı yatırımcıların göz bebeği haline getirmeyi hedeflediği ortada. Nitekim, bir yabancının ekonominin ve ulusal bilgi sisteminin bir parçası olmasını sağlamak amacıyla “E-Residency” kavramını oluşturmuşlardır. En ünlü e-residency sahipleri ise Barack Obama ve Bill Gates.
Dolayısıyla Estonya’da kendi şirketinizi oluşturmak ve yönetmek için ihtiyacınız olan tek şey, aynı zamanda yerel halk için bir kimlik kartı görevi gören E-residency kartıdır. Bu kart, şirket kayıt sürecini tamamen fiziki bir yerden/binadan/kurumdan bağımsız hale getirir ve ülke dışından dahi şirketin rahatça yönetilmesini sağlar. Kısaca iyi bir danışman ile şirket kurup, finansal hizmet lisansları ve KDV tescilinden muhasebe ve vergi uyumluluğuna kadar her şey çok pratik bir şekilde tamamlanabilmektedir.
Estonya Başlangıç Start-Up Vizesi
Hemen belirtmek isterim ki; bir AB vatandaşı değilseniz, orada bir şirkete sahip olmanın size ikamet, vergi ikametgahı veya Avrupa Birliği’ne girme izni vermemektedir. Ancak Estonya hükümeti, bu sorunu çözen ve tüm AB dışı kurucuların vize almalarına ve Estonya’da fikirlerini geliştirmelerine olanak sağlamak adına yabancılara “Başlangıç Vizesi” (Start-Up vizesi) vermeye başladı. Estonya Başlangıç Vizesi, Schengen bölgesi içinde özgürce seyahat etmenize izin verdiği gibi yeni şirketinizi geliştirmek istediğinizde yerel şirketlerle yasal olarak çalışmanıza izin verir.
Üst düzey Bilişim/Teknoloji Sektörü
E-Estonya olarak da bilinen Estonya, altyapısında, ekonomisinde ve günlük yaşamında büyük rol oynayan bilişim sektörü ile dünyanın en iyileri arasında yer almaktadır. Estonya neredeyse bulutta yaşayan bir yer ve herhangi bir kâğıt kalem olmaksızın işler yürütülebilmekte. Bu da daha kolay bir şekilde şirket yönetiminin yapılabilmesini sağlamaktadır.
Estonya’da Şirket Kurmanın Vergi Avantajı
Estonya, dünyadaki en liberal vergi sistemlerinden birine sahiptir. En dikkat çekici özellikleri arasında kar üzerinden sıfır kurumlar vergisi ve vergileri çevrimiçi olarak tam olarak beyan etme olanakları sayılabilir.
E-ikamet yoluyla kayıtlı bir Estonya şirketi doğrudan Estonya’da vergi mükellefi olarak kabul edilir. Gelir vergisi her yıl kazanılan kar üzerinden değil, aylık olarak değerlendirildiğinden, kar veya zarara bakılmaksızın her yıl vergi beyannamesi verme zorunluluğu bulunmamaktadır. Kurumlar vergisi oranı % 20 olup, temettüler için geçerlidir ve dağıtımı yapan mukim tüzel kişi tarafından ödenir. Tüzel kişilere temettü ödemeleri için ayrı bir temettü stopaj vergisi yoktur. İkamet etmeyen bir yatırımcının bir Estonya sözleşmeli fonundan veya diğer varlık havuzlarından elde ettiği faizler dışında, temettüler veya faizler için stopaj vergisi bulunmamaktadır.
Bir girişimci KDV amaçları için otomatik olarak vergilendirilebilir kişi olarak değerlendirilmez. Sadece bir takvim yılında vergilendirilebilir tedarikleri (ithalat hariç) 40.000 Avroyu aşan bir kişinin KDV için kayıt yaptırması gerekir. İkincisi, ticari faaliyetler sırasında mal ve hizmetlerin tedariki ile mal ve hizmetlerin kendi kendine tedariki için ücretlendirilir.
Kuluçka Merkezleri, Girişim Fonları, Melek Yatırımcıları (Estonya’da Yatırım Almak)
Ülkede yeni girişimcilerin büyümesi konusunda da birçok avantajı bulunmaktadır. Zira, girişimlerin büyümesi ve hızlandırma aşamalarına geçmesi noktasında ülkenin birçok inkübatör ve mentoru bünyesinde topladığı platformları mevcut. Buildit, Startup Wise Guys, Tehnopol, Garage, Tallinn Business Incubators gibi birçok Accelator (Hızlandırıcılar) bulunmakta olup girişimciler bu platformlar vasıtasıyla yatırımcılara ulaşma noktasında çok iyi tavsiyeler alabilmekteler. Zira, tüm hızlandırıcıların, girişimcilerin potansiyel bir yatırım alabileceği girişim fonları ve melek yatırımcılarla bağlantıları vardır. İnkübatörlerin yanı sıra, Estonya’da EstBAN, TRIND VC, Karma Ventures, Change Ventures, United Angels VC gibi birçok bağımsız yatırım fonları ve şirketler bulunmaktadır. Startup’lar için Kitle Fonlaması içeriğimizi okuyabilirsiniz.
Sonuç olarak; Estonya’nın bir startup cenneti olduğu sonucuna ulaşmak çok da zor değil. Zira, Estonya’da kolay ve uzaktan şirket kuruluşu yapılabilmesi, şirketin uzaktan yönetilebilmesi, ağır bürokratik yapının bulunmaması, Estonya Hükümeti’nin yeni girişimci ve yatırımcıları ülkeye çekmek amacıyla sürekli cazip fırsatlar yaratması, güçlü bir teknolojik sektöre haiz olması, vergi avantajlarının yüksek olması, konusunda uzman kişileri bünyesinde bulunduran incubator ve hızlandırıcı programlarının bulunması gibi birkaç sebep dahi doğru sonuca ulaştığımızı rahatlıkla göstermektedir.