GİRİŞ
Anonim şirketlerde intifa senedi, payı temsil etmeyen ve sahibine sınırlı sayıda haklar tanıyan menkul kıymet niteliğinde senetlerdir. İşbu makalede intifa senedi kavramı, intifa senedinin türleri, intifa senedi sahiplerinin yetkileri gibi hususlar detaylıca irdelenecektir.
İNTİFA SENEDİ NEDİR? VE İNTİFA SENEDİNİN ÇIKARILMASI
İntifa senetleri; pay senetlerinden farklı olarak sahiplerine pay sahipliği hakları vermeyen, sadece net kara, tasfiye sonucunda kalan tutara katılma veya yeni çıkarılacak payları alma hakkı tanıyan menkul kıymetlerdir. İntifa senedi sahipleri, sadece bu senetlere sahip olmaları nedeniyle ortaklık sıfatı kazanamaz ve intifa senedinin kendilerine tanıdığı haklar dışındaki pay sahipliği haklarından yararlanamazlar.
İntifa senetleri 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (“TTK”)’nun 502. ve 503. maddelerinde düzenlenmiştir. İşbu hükümler kapsamında genel kurulun; esas sözleşme uyarınca veya esas sözleşmeyi değiştirerek, (i) bedeli kanuna uygun olarak yok edilen payların sahipleri, (ii) alacaklılar veya (iii) bunlara benzer bir sebeple şirketle ilgili olanlar lehine intifa senetleri çıkarılmasına karar verebileceği düzenlenmiştir. İntifa senetleri, kurucular için çıkarılanlar da dâhil olmak üzere, emre ve hamiline yazılı olabilmektedir.
Belirtmek gerekir ki intifa senetleri sahibine sadece malvarlıksal haklar sağlayan, pay senetlerinin aksine şirkette herhangi bir payı temsil etmeyen, pay sahipliği hakkı sağlamayan senetlerdir. Bu bakımdan senet sahibine malvarlığı, yönetim, denetleme ve bilgi hakları vermez. Fakat, kâra veya tasfiye bakiyesine katılma hakkı sağlar.
İntifa senetleri; kurucu intifa senedi, adi intifa senedi ve katılma intifa senedi olmak üzere üç gruba ayrılmaktadır: Şöyle ki;
- Kurucu intifa senetleri, sadece kuruluş esas sözleşmesinde belirtilmek suretiyle şirketin kurucu ortakları adına çıkarılabilir. Dolayısıyla kuruluş sonrası esas sözleşme değişikliği ile kurucu intifa senedi çıkarılması mümkün değildir.
- Adi intifa senetleri, esas sözleşme gereğince veya esas sözleşmede hüküm bulunmaması durumunda esas sözleşme değişikliği ile şirket genel kurulu tarafından çıkarılabilir.
- Katılma intifa senetleri, diğer intifa senedi türlerinden farklı olarak Sermaye Piyasası Kanunu’nun Mülga Katılma İntifa Senetleri İhracına İlişkin Esaslar Tebliği’nde düzenlenmişti. Günümüzde yürürlükte olan VII-128.1 Pay Tebliği kapsamında nakit karşılığı satılmak üzere ihraç edilen pay benzeri menkul kıymetler olarak tanımlanmaktadır.
Kurucu intifa senedi sahipleri ile anonim ortaklık arasındaki ilişki ortaksal değil, sözleşmesel nitelikte bir ilişkidir. Diğer bir deyişle, anonim ortaklıkta kurucu intifa senedi sahipliği ile pay sahipliği sıfatları tamamen farklı iki kurumdur. Dolayısıyla sözleşmesel bir ilişkinin, kural olarak taraflardan birinin, tek yanlı beyanı ile ortadan kaldırılması mümkün olmadığı için, kurucu intifa senedi sahiplerinin onayı olmaksızın anonim ortaklığın ortaksal bir işlemi ile kurucu intifa senetlerini ortadan kaldırması, itfa etmesi veya sınırlaması mümkün değildir. Zira, kurucu intifa senedi sahipleri tamamıyla anonim ortaklığın dışında, anonim ortaklığa göre üçüncü kişi konumundadır[1].
TTK madde 502 atfıyla intifa senedi sahiplerine TTK madde 348 hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir. Bu maddeye göre intifa senedi sahiplerine yapılacak ödemeler, dağıtılabilir kardan kanunda öngörülen yedek akçe ile pay sahipleri için yüzde beş kâr payı ayrıldıktan sonra kalanın en çok onda biri olarak yapılabilir.
İntifa senedinin pay sahiplerinin kardan pay alma hakkını kısıtlaması söz konusu olabilir. Bu kısıtlama ikinci kâr payı dağıtımı için söz konusu olur çünkü intifa senedi sahiplerinin, sermayede payları olmadığı için ödenmiş sermayenin %5’i oranında pay sahiplerine ödenecek birinci kâr payı üzerinde hakları yoktur. Bu nedenle esas sözleşmede veya intifa senedi çıkarılmasına ilişkin genel kurul kararında intifa senedi sahiplerinin ikinci dağıtımda hangi oranı alacakları belirlenmelidir. İntifa senedi sahipleri ile anonim ortaklık arasındaki sözleşmede bunların kârdan yararlanma oranı serbestçe kararlaştırılabilir. Burada sözleşme ile düzenleme getirilirken göz önünde bulundurulması gereken husus, kâr payı hakkının özüne dokunulmaması gerekliliğidir.[2]
Dağıtılabilecek kâr mevcut ise şirket kârın dağıtılmamasını kararlaştırmış olsa bile kurucu intifa sahipleri esas sözleşmede öngörülen kâr paylarını alırlar. Yargıtay’ın 2000 yılından sonraki kararlarında kurucu intifa senedi sahiplerine dağıtılacak kâr payının ilk esas sermaye ile sınırlı olmadığı, dağıtılacak kâr paylarının anonim şirketin hâlihazır, yani dağıtım kararının alındığı tarihteki sermaye miktarına göre hesaplanması gerektiği görüşünü benimsediği söylenebilmektedir.
BİRLEŞME VE HALKA ARZ HALİNDE İNTİFA SENETLERİNİN DURUMU
Yukarıda da belirtildiği üzere intifa senedi, sahibine pay sahipliğine dayalı ortaklık hakları tanımamaktadır. İntifa senedi sahibinin genel kurulda oy hakkı bulunmadığı gibi alınan kararlara da itiraz hakkı bulunmamaktadır. Bu cihetle intifa senedi sahipleri genel kurul kararının iptali davası açamayacaklardır.
Birleşmeler bakımından intifa senedi sahiplerinin korunması amacıyla TTK madde 140/5 devralan şirketin, devrolunan şirketin intifa senedi sahiplerine, eş değerli haklar tanımasını veya intifa senetlerini birleşme sözleşmesinin yapıldığı tarihteki gerçek değeriyle satın almasını zorunlu kılmıştır. Nitekim TTK madde 146/1(c) bendi uyarınca birleşme sözleşmesinin devralan şirketin, imtiyazlı ve oydan yoksun payların sahipleriyle intifa senedi sahiplerine tanıdığı hakları içermesi gerekmektedir.
TTK madde 348/2 uyarınca şirket hisselerinin halka arz edilmesi durumunda, pay senetlerinin halka arz edilmesinden önce kurucu intifa senetlerinin, herhangi bir bedel ödenmeden iptal etmesi gerekmektedir. Aksi halde intifa senetleri kendiliğinden geçersiz sayılacaktır.
SONUÇ OLARAK
İntifa senetleri; pay senetlerinden farklı olarak sahiplerine pay sahipliği hakları vermeyen, sadece net kara, tasfiye sonucunda kalan tutara katılma veya yeni çıkarılacak payları alma hakkı tanıyan menkul kıymetlerdir. İntifa senedi sahipleri, sadece bu senetlere sahip olmaları nedeniyle ortaklık sıfatı kazanamaz ve intifa senedinin kendilerine tanıdığı haklar dışındaki pay sahipliği haklarından yararlanamazlar. İntifa senetlerinin çıkarılabileceği haller kanunda sınırlı sayıda sayılmakla beraber birleşme ve devralma ile halka arz işlemlerine yönelik özel düzenlemeler öngörülmüştür. Anonim şirketlerde intifa senedi çıkarılması gereken durumlarda pay sahiplerinin haklarının da gözetilerek detaylı düzenlemeler yapılması gerekmektedir.
Saygılarımızla,
KAYNAKÇA
[1] 11. HD, 15.06.2016, E. 2015/14641, K. 2016/6636
[2] Çelik, Aydın, H. Güzin Üçışık. Anonim Ortaklıkta Finansal Tablolar Yedek Akçeler ve Kar Dağıtımı, On İki Levha Yayıncılık, 2018, s. 446, https://www.lexpera.com.tr/literatur/kitaplar/1-intifa-senedi-sahiplerine-kar-payi-verilmesi-978-605-152-637-9-1/1/sayfa-446 (16.12.2021 tarihinde erişildi)
